اسماعیل رضایی چیانه - استادیار گروه گیاهان دارویی مرکز آموزش عالی شهید باکری میاندوآب، دانشگاه ارومیه و مدرس دانشگاه پیام نور مرکز نقده
علیرضا پیرزاد - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه

از آنجایی که تولید گیاهان دارویی می تواند تحت تاثیر عوامل محیطی مانند محدودیت آب قرار گیرد، لذا تیمار با سالیسیلیک اسید به عنوان یک تنظیم کننده رشد، قادر است مقاومت به خشکی را در گیاهان افزایش دهد. در این راستا، به منظور بررسی اثر سالیسیلیک اسید بر اجزای عملکرد، عملکرد و میزان اسانس گیاه دارویی سیاهدانه در شرایط تنش کم آبی، آزمایشی در مزرعه ای واقع در استان آذربایجان غربی- شهرستان نقده، در قالب طرح کرت های خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1391-1390 به اجرا در آمد. فواصل آبیاری (شش روز (شاهد)، 12 روز (تنش متوسط)، 18 روز (تنش شدید)) در کرت های اصلی و محلول پاشی سالیسیلیک اسید در سه سطح (0، 5/0 و 1 میلی-مولار) در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان داد که اثر تیمارهای آبیاری بر ارتفاع بوته، تعداد فولیکول در بوته، تعداد دانه در فولیکول، عملکرد بیولوژیکی، عملکرد دانه، درصد اسانس و عملکرد اسانس دانه سیاهدانه معنی دار و بر وزن هزار دانه غیرمعنی دار بود. با افزایش فواصل آبیاری از شش روز به 18 روز ارتفاع بوته، تعداد فولیکول در بوته، تعداد دانه در فولیکول، عملکرد بیولوژیکی، عملکرد دانه، درصد اسانس و عملکرد اسانس دانه به ترتیب 49، 52، 40، 35، 43، 20 و 55 درصد کاهش یافت. در مقابل، تیمار 5/0 میلی مولارسالیسیلیک اسید توانست عملکرد و اجزای عملکرد سیاهدانه را بهبود ببخشد. عملکرد دانه و عملکرد اسانس با کاربرد 5/0 میلی مولار سالیسیلیک اسید به ترتیب 13 و 11 درصد نسبت به تیمار صفر میلی مولار سالیسیلیک اسید افزایش پیدا کرد. از نتایج این آزمایش چنین استنباط می شود که محلول پاشی 5/0 میلی مولار سالیسیلیک اسید و تیمار دور آبیاری پس از 12روز برای مناطقی از کشور که محدودیت آبی دارند، قابل توجیه است.

آنتی اکسیدان، عملکرد دانه، عوامل تعدیل کننده تنش، فواصل آبیاری، گیاه دارویی