ابراهیم ایزدی دربندی - دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نبات دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشه
احمد نظامی - استاد، گروه زراعت و اصلاح نبات دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشه
روح الله حسن بیگی - دانش آموخته کارشناسی ارشد زراعت دانشگاه فردوسی مشهد
مریم جانعلی زاده قزوینی - دانشجوی دکتری فیزیولوژی گیاهان زراعی دانشگاه فردوسی مشهد

به منظور بررسی تحمل گیاه دارویی خاکشیر به تنش یخ زدگی آزمایشی در پاییز 1387 به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکراردر دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. عوامل آزمایش شامل پنج اکوتیپ خاکشیر ( اقلید ، سبزوار ، همدان، تربت جام و نیشابور ) و10 دمای یخ زدگی (از صفر تا 18 - درجه سیلسیوس با فواصل 2 درجه سیلسیوس) بود. گیاهان تا مرحله پنج-هفت برگی در شرایط آب و هوای طبیعیرشد یافته و با سرما خو گرفتند. سپس برای اعمال دماهای یخ زدگی به فریزر ترموگرادیان منتقل شدند. میزان پایداری غشاء سیتوپلاسمی با استفاده ازآزمون نشت الکترولیت ها ارزیابی و سپس دمای کشنده 50 درصد، نمونه ها بر اساس درصد نشت الکترولیت ها ((LT(50el تعیین شد. به منظور بررسی میزان هم بستگی بین درصد نشت الکترلیت ها با درصد بقاء، گیاهان باقی مانده به گلخانه منتقل و پس از 21 روز بازیافت، درصد بقاء و سپس دما ی کشنده 50 درصد گیاهان بر اساس درصد بقاء ((LT(50su محاسبه شد. نتایج نشان داد که بر اساس شاخص های (LT(50el و LT(50su، اکوتیپ های همدان، سبزوار و تربت جام تحمل به یخ زدگی بیش تر ی نسبت به اکوتیپ های نیشابور و اقلید داشتند. بر مبنای شاخص (LT(50su، اکوتیپ همدان پتان سیل تحمل به یخ زدگی تا دمای 12 - درجه سیلسیوس را دارا بود. در این بررسی بین درصد نشت الکترولیت ها و درصد بقاء رابطه منفی و قوی (***r=-0/72) وجود داشت، همچنین بین (LT(50el و (LT(50su هم بستگی مثبت و بالایی (*r=0/53) دیده شد.اکوتیپ های همدان، سبزوار و

اکوتیپ، بازیافت، درصد بقاء، دمای 50 درصد کشندگی