محمدرضا پروین - عضو هیات علمی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
فاطمه علیزاده - دانشجوی دکتری حقوق محیط زیست، دانشگاه علوم و نحقیقات تهران

کشور ایران بهعنوان خاستگاه بیش از 8000 گونه گیاهی، از جایگاه منحصر بهفردی در خصوص منابع ژنتیک گیاهی برخوردار است. نظر به طبیعت خاص کشور، منابع ژنتیک گیاهی نقش اساسی در تولیدات غذایی و کشاورزی علی الخصوص در بهبود ژنتیکی محصولات زراعی بهعنوان ماده اولیه تولید ارقام جدید گیاهی و یا سایر ابداعات زیست فناوری، ایفا مینماید. بنابراین، نحوه مدیریت و بهرهبرداری بهینه از این منابع، چنانچه همراه با حفاظت از آنها بهعنوان ثروت ملی باشد، میتواند نقشی بسزا درارتقای کیفیت و کمیت تولید محصولات زراعی و دستیابی به توسعه پایدار در بخش کشاورزی ایفا نموده و اقتضایی غیر قابل اغماض است. از اینرو، تبیین چارچوب و سازوکارهای حقوقی کاربردی بهمنظور بهرهبرداری منضم به حفاظت از این منابع از - اهمیت مضاعفی برخوردار میباشد. از سوی دیگر، تبیین ارزش اقتصادی برای منابع ژنتیک گیاهی، ضرورت بررسی و اتخاذ مکانیزمهای مناسب بهرهبرداری مالکیت فکری را، که به طریق اولی تحت حکومت قوانین و ضوابط محیط زیستی اعمالمیشوند، مطرح مینماید. از اینرو، مقاله حاضر، به بررسی جایگاه منابع ژنتیک گیاهی در حقوق مالکیت فکری و حقوق بینالملل محیط زیست با محوریت دستیابی به توسعه پایدار پرداخته و نقش منابع ژنتیک گیاهی در توسعه فناوری زیستی و همچنین موازنه اکولوژی و تنوع زیستی را توامان مورد واکاوی قرار میدهد.

منابع ژنتیک گیاهی، حقوق مالکیت فکری، حقوق محیط زیست، توسعه پایدار، فناوری زیستی