جلال شقاقی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی عمران- محیط زیست، دانشگاه پیام نور شیراز
الهام اسراری - دانشیار گروه مهندسی عمران-محیط زیست، دانشگاه پیام نور شیراز

مقدمه: درسالهای اخیر افزایش طوفان های گرد و غبار بامنشاءکشورهای همسایه غربی ایران و نفوذ آنها به شهرهای غربیو جنوب غرب و حتی نواحی مرکزی ایران باعث نگرانی هایی در خصوص مشکلات بهداشتی، اجتماعی و اقتصادی شدهاست. براساس تحقیقات صورت گرفته، تماس طولانی مدت با ذرات معلق بخصوص PM 2.5 که تا عمق سیستم تنفسی نفوذ می کنند سبب کاهش طول عمر، افزایش برونشیت و کاهش عملکرد ریوی و در انتها مرگ زودرس انسانها شده است. هدف از این تحقیق، کمی سازی میزان مرگ و میر ناشی از هجوم ریزگردهای کمتر از 2/5 میکرون در شهر سقز در دو سال گذشته با استفاده از نرم افزار Air Q 2,2,3 بود. روش بررسی: این مطالعه توصیفی– تحلیلی به صورت مقطعی در شهر سقز انجام شد. سنجش غلظت ذرات PM 2.5 توسط دستگاه environment ساخت کشور فرانسه در طول دو سال گذشته بصورت 24 ساعته ثبت شد. در مجموع داده های 705 روز در دو سال گذشته، توسط دستگاه ثابت سنجش آلودگی هوای شهر سقز ثبت شده است. اطلاعاتهواشناسی از جمله سرعت و جهت باد و رطوبت نسبی از اداره هواشناسی سقز اخذ گردید. یافته ها: براساس ایستگاه آمار سنجش آلودگی هوای شهر سقز بیشترین غلظت PM 2.5 به میزان (3184ɥg/m(3 ثبت شده است، به استناد نتایج حاصل از این مطالعه و محاسبه روزانه شاخص کیفیت هوا (AQI) برای PM 2.5 مشخص گردید که شهر سقز در دو سال مورد بررسی (2014 تا 2016 میلادی)، 678 روز هوای پاک، 21 روز هوایسالم و در 6 روز AQI بالاتر از عدد 100 (ناسالم) بوده است. با عنایت به نتایج حاصل، تعداد کل مرگ های ناشی از تماس با PM 2.5 در دو سال (2014 تا 2016 میلادی = 1393 تا 1395) برابر با 50 نفر بوده است. نتیجه گیری: تعداد مرگ و میر ناشی از مواجه با آلاینده PM 2.5 در اثر هجوم ریزگردها، لزوم اقدامات فوری و اساسی را برای رفع مشکل گردو غبار، همچنین بکارگیری تمامی امکانات و رسانه های عمومی در راستای آموزش مردم در خصوص نحوه برخورد با این پدیده خطرناک را می طلبد.

سقز، مرگ و میر، سنجش آلودگی، Air Q 2,2,3, PM 2.5