محمد سلیمانی - عضو هیات علمی دانشکده معارف اسلامی و اقتصاددانشگاه امام صادق (ع)
حسن کیائی - عضو هیات علمی دانشکده معارف اسلامی و اقتصاددانشگاه امام صادق (ع)

در دهه های اخیر نهادهای تامین مالی خرد توانسته اند با تمرکز بر افزایش دسترسی مالی برای ساکنان مناطق روستایی و حاشیه شهر ها، نقش مثبتی را در توانمندسازی مناطق بسیار فقیر بازی کنند. در واقع این صندوق ها به دنبال آن هستند که نه فقط منابع مالی بلکه مهارت های لازم برای کسب درآمد (از تولید تا بازاریابی و فروش) را به مخاطبان خود انتقال دهند و از این رو می توانند اثرگذاری بیشتری در رفع فقر (در مقایسه با کمک های مستقیم و صدقات نقد) داشته باشند. این نهادها عمدتا بدون کمک دولت ها اداره می شوند. این استقلال از یک سو موجب افزایش چابکی و ارتقا کارایی آن ها شده و از سوی دیگر اثرات مثبت و مهمی را در روحیه کار و مشارکت گروهی مخاطبان (مردم فقیر مناطق فقیر روستاها و حاشیه شهرها) ایفا می کند. البته به دلیل محدودیت پس انداز مردم مناطق هدف، توانایی این صندوق ها منحصر به پرداخت وام هایی بسیار کوچک بوده که همین امر اثر توسعه ای این نهادها را محدود کرده است. در این مقاله سعی شده است با توجه به جایگاه تامین مالی خرد در فقر زدایی و پس از مرور مشکلات و کاستی های تجربیات کنونی استفاده از تامین مالی خرد در کشور، به نقش فعالیت های خیرخواهانه در گسترش تامین مالی خرد و رفع مشکلات اجرایی آن پرداخته شود. مطالعات این مقاله نشان می دهد برای گسترش صندوق های تامین مالی خرد می توان بر فعالیت های خیریه و منابع تخصیص داده شده برای امور خیر توسط خیرین، استفاده نمود. در صورت توسعه فعالیت این صندوق ها بر اساس منابع خیرخواهانه، به صورت گسترده شاهد آثار اقتصادی چون رشد تولید، بهبود وضعیت اشتغال و آثار اجتماعی چون ارتقا روحیه کار، افزایش اعتماد به نفس فقرا، مشارکت پذیری بیشتر و به تبع آن حس مسیولیت برای آن ها خواهیم بود. هبه، قرض الحسنه و درآمدهای ناشی از اموال موقوفه می تواند موجب تقویت ترازنامه این صندوق ها و در نتیجه امکان اعطای وام بیشتر شود.