میترا بیضایی - کارشناس ارشد طراحی شهری، مدرس دانشگاه پیام نور، مرکز بجنورد، بجنورد، ایران
امین شکیبا - کارشناس ارشد طراحی شهری، مدرس دانشگاه پیام نور، مرکز بجنورد، بجنورد، ایران

محله ها بعنوان واحد پایه و اولیه سازمان کالبدی از فضاهای ساختاری شهر و نیز از بنیادی ترین عناصر شهری محسوب می شوند، که دو مولفه کالبدی و تعلق اجتماعی نقش اصلی را در آنها ایفا می کند. یکی از عواملی که تعلق اجتماعی در این محدوده کالبدی را پررنگ می سازد، مرکز محله است. مرکز محله، مرکز ثقل محله بوده و کارکردهای مختلفی را متناسب با نیازهای اهالی و نیز ویژگی های خاص هر شهر دربر می گرفته است. به عبارتی باید مفهوم زندگی محله ای را در اصل تجمع اجتماعی در مرکز محلات تاریخی و رفتارهای منبعث از آنها جستجو کرده و به مطالعه و بررسی این رفتارهای اجتماعی چرداخت. از آنجا که امروزه کارایی مراکز محله ای به دلیل عدم انطباق نیازهای کاربران و استفاده کنندگان از فضا با کیفیت های محیطی متناسب با الگوهای رفتاری، در سطح پایینی می باشد؛ لزوم پرداختن به برنامه ای مبتنی بر رفتار کاربران مراکز محله ای در این نوع فضاها ضروری می نماید. مرکز محله یعقوبی در بافت تاریخی شهر یزد به دلیل دارا بودن برخی ویژگی های کیفی به عنوان نمونه مطالعاتی این پژوهش انتخاب شده است. هدف از این مطالعه، شاسایی و تبیین دلیل دارا بودن برخی ویژگی های کیفی به عنوان نمونه مطالعاتی این پژوهش انتخاب شده است. هدف از این مطالعه، شناسایی و تبیین الگوهای رفتاری کاربران در قالب کیفیت های طراحی در مراکز محله ای است. این پژوهش از نوع تحقیقات کاربردی بوده که به روش توصیفی- تحلیلی انجام گردیده است. ابزار گردآوری داده ها در بخش نظری، مطالعات اسنادی و در بخش نمونه مطالعاتی به کمک برداشت های میدانی و مصاحبه با اهالی محل می باشد. نتایج این پژوهش نشان می دهد رفتارهای کاربران و استفاده کنندگان یک فضا با کیفیت های موجود در فضا رابطه ای دوسویه داشته به عبارت دیگر رفتارها از نوع ویژگی های کیفی و کیفیت ها از رفتارهای جاری در محیط تاثیر می پذیرند.

کیفیت محیطی، الگوهای رفتاری، مراکز محله ای، مرکز محله یعقوبی، یزد