الهه پنجه باشی - استادیار دکتری پژوهش هنر دانشگاه الزهرا
لیلا وامق مدرسی - کارشناسی ارشد ارتباط تصویری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

مسجد و مدرسه سپهسالار ایکی از معروفترین معماری های دوره قاجار می باشد که ساخت آن توسط میرزا حسین خان ملقب به سپسالار 24-1298 هق آغاز شد. بعد از مرگ سپهسالار توسط برادرش مشیرالدوله به پایان رسید در این بنا از تزییناتی چون کاشی کاری، حجاری، گچ بری، مقرنس و کتیبه در ترکیباتی زیبا برای تزیین استفاده شدهاست کتیبه های این بنا توسط خطاطان متعددی در دوره های گوناگون چون عماد الکتاب، زرین خط، میرزا غلامرضا اصفهانی و حسین لرزاده خطاطی شده است اما از میان خطاسان میرزا غلامرضا اصفهانی جز برجسته ترین آنها به شمار می رود تلاش نگارندگان در مقاله حاضر بر آن بوده تا با معرفی میرزا غلامرضا اصفهانی به عنوان یکی از خطاطان طرازاول دوره قاجرا به مهارت وی در کتیبه نگاری در بنای سپهسلار بپردازند و کتیبه هایی را ه توسط این خطاط رقم خورده است را مطالعه نمایند. اهمیت کتیبه های این بنا استفاده و رواج خط نستعلیق در کتیبه نگاری به جای خط کوفی و ثلث است بنابر آنچه بیان شد، پرسشهای این مقاله بدین ترتیب است: تفاوت کتیبیه های میرزا غلامرضا اصفهانی با سایر خطاطان مسجد و مدرسه سپهسالار در چیست آیا خط نستعلیق توانسته هماهنگی لازم را در فضای تزیینی در کتیبه نگاری ایجاد کند/ روش تحقیق به کار گرفته شده تاریخی تحلیلی است و روش گردآوری اطلاعات اسنادی کتباخانه ای با توجه به منابع مکتوب و کتیبه های بنای مورد نظر است در نهایت انچه در بخش نتیجه گیری بدست آمده است این است که کتیبه نگاری جز هنرهایی به شمار می رود که در تمامی دورانها در معماری جزیی ازتزیینات بنا بوده و همواره پیامی تاریخی، مذهبی و اعتقادی با خود همراه داشته است.

قاجار، مسجد، مدرسه، کتیبه، میرزاغلامرضا اصفهانی