مجتبی مومنی منفرد - دانشجوی کارشناسی ارشد گیاهان دارویی دانشگاه شهید چمران اهواز
محمد محمودی سورستانی - استادیار گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز
مریم ذوالفقاری - استادیار گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز
محمود ملک زاده - استادیار گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه کوروینوس مجارستان

ریحان (basilicum Ocimum (گیاهی یکساله و معطر با ساقههای علفی و منشعب از خانواده لامیاسه میباشد که بهعنوان یک سبزی مفید و عامهپسند در تمام دنیا کشت میگردد و از دیرباز بهعنوان گیاهی دارویی در درمان بسیاری ازبیماریها موردتوجه بوده و در صنعت نیز کاربردهای فراوانی دارد. پژوهش حاضر باهدف بررسی تفاوتهای مورفولوژیکی، رنگیزه های فتوسنتزی و شاخصهای عملکردی میان تعدادی از تودههای سبز و بنفش ریحان بومی ایران در شرایط آبوهوایی اهوازصورت گرفت. این آزمایش بهصورت طرح بلوکهای کامل تصادفی با 8 تیمار (توده) و 3 تکرار در مزرعه آزمایشی گروه علومباغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا گردید. صفات اندازهگیری شده شامل: ارتفاع بوته، تعداد برگ، سطح برگ، تعداد گلآذین، وزنتر و خشک برگ و وزنتر و خشک ساقه. کلروفیل a ،b ،کلروفیل کل و کاروتنویید، درصد اسانس، عملکرد برگ و عملکرد اسانس بودند. تجزیه واریانس برای کلیه صفات موردمطالعه در سطح احتمال 1 درصد تفاوت معنیداریرا نشان داد. همچنین نتایج حاصل از مقایسه میانگین بین تودهها نشان داد که تودههای سبز رامهرمز (46/83 سانتیمتر) و سبز جهرم (2/83 سانتیمتر) بیشترین ارتفاع را داشتند. بیشترین سطح برگ متعلق به توده سبز دشتستان بود (26/6320سانتیمتر مربع). بیشترین تعداد گلآذین و بیشترین تعداد برگ به ترتیب در تودههای بنفش دشتستان (121 عدد) و سبز دشتستان (807 عدد) مشاهده شد. بیشترین وزنتر و خشک برگ نیز در توده سبز دشتستان دیده شد. توده بنفش رامهرمزبیشترین وزنتر و خشک ساقه و همچنین بیشترین میزان کلروفیل a ،b و کلروفیل کل را داشت. بیشترین میزان کاروتنویید در توده بنفش دشتستان (26/0 میلیگرم بر گرم وزنتر) وجود داشت. تودههای سبز شیراز و سبز رامهرمز به ترتیب کمترین و بیشترین درصد اسانس را داشتند (39/1 و 91/0 درصد) و توده سبز دشتستان بیشترین عملکرد برگ (470 گرم بر مترمربع) و همچنین بیشترین عملکرد اسانس (91/5 گرم بر مترمربع) را به خود اختصاص داد. نتایج بهدستآمده متفاوت بودن تودههای موردمطالعه را نشان داد، هر توده ویژگیهای خاصی را داشت که در راستای اهداف گوناگون میتوان از آنها بهرهبرداری نمود.

ریحان، توده، مرفولوژی، رنگیزه فتوسنتزی، اسانس