سارا نظری - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه علوم خاک، دانشگاه ارومیه
حسین عسگرزاده - استادیار گروه علوم خاک، دانشگاه ارومیه
حبیب خداوردیلو - دانشیار گروه علوم خاک، دانشگاه ارومیه

در ارزیابی مدیریت ساختمان خاک در ارتباط با رشد گیاهان، توانایی خاک برای تامین اکسیژن، آب کافی و ایجاد محیطی مساعد برای رشد و گسترش ریشهها اهمیت عمدهای دارند. ریشهها، تامینکننده آب و مواد غذایی لازم برای رشد و نمو گیاهانهستند. در این آزمایش اثر تراکم خاک بر روی رشد ریشه آفتابگردان بررسی گردید. حدود بحرانی و دامنه بهینه چگالی ظاهری نسبی (RBD (یک خاک لوم سیلتی با توجه به مقدار نسبی وزن و حجم ریشه آفتابگردان تعیین شد. برای ایجاد دامنهای از RBD از غلطکهایی با وزن مختلف استفاده شد. برای مطالعه و استخراج کامل ریشهها، گیاهان در لایسیمتر کشت شدند. از ده گلدان زهکشدار به ابعاد (40cm در 50cm با عمق 50cm (برای کاشت استفاده شد. در هر گلدان دو گل آفتابگردان کاشته شد و گلدانها در محیط طبیعی قرار گرفتند. وزن خشک ریشه و حجم آن در سه عمق مختلف اندازهگیری شد. برای تعیین حد بهینه RBD رابطه بین RBD و صفات مختلف اندازهگیری شده ریشه تعیین شد. حجم ریشه در عمق 10-20 سانتیمتری خاک و حجم و وزن خشک ریشه در عمق 20-30 سانتیمتری به ترتیب در RBD برابر با 822/0 و 836/0 به مقدار حداکثر رسید و دامنه بهینه به ترتیب بین 782/0 تا 822/0 و 812/0 تا 860/0 به دست آمد. وزن خشک ریشه نیز در RBD برابر 828/0حداکثر مقدار خود را داشت و دامنه بهینهی آن از 801/0 تا 856/0 بود. مقایسه مقادیر بحرانی و بهینه RBD برای صفات ریشه با مقادیر آن برای عملکرد دانه نشان داد که علیرغم همخوانی این مقادیر با همدیگر، دامنه محدودیت RBD برای صفات ریشه باریکتر بود.

رشد ریشه، آفتابگردان، چگالی ظاهری نسبی، تراکم