سیده جمیله خادمی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری –دانشگاه غیرانتفاعی ارم شیراز
علی شاطرزاده - دکترای معماری وشهرسازی –استادیار دانشگاه غیرانتفاعی ارم شیراز

معمار مسلمان قافیه ی عروج را در تمامی ساختمانهایش مدنظر دارد. او تلاش می کند از عالم خاک عروج نماید و به فضای برتر و پرمعناتر راه یابد و از تغییرات و دگرگونیهای این جهانی آزاد گردد. این تصویر بهشت و جهان ماوراء درهمه فضاها بهخصوص در معماری مساجد اسلامی وجود دارد .تلاش او همواره این است که ،همه جا را به رنگ آن اندیشه ی اصلی مرکزی خود درآورد و به یک فضای فقیر خاکی و ماورایی شبیه سازد، آن فضایی که او با آن انس ازلی داشته باشد، فضایی که مادیو خاطره ای از آن جهانی است که انسان از آن هبوط کرده و همیشه تمامی اندیشه و تفکراتش درپی بازگشت به آن و رهاییاز قفس این جهانی بوده است. وقتی پای معماری مساجد به میان میآید، پیش از هر چیز، گنبد آبی و گلدستههایی را به خاطر میآوریم که رو به آسمان بالا رفتهاند. مناره هایی که سر به فلک کشیده اند و نوری که حضور خداوند را متجلیمی سازد، اما از زمانی که عصر مدرن آغاز شده، هنر به قلمروهای جدیدی گام نهاده و دستخوش تغییر و تحول شده است. معماری مساجد نیز از این قاعده مستثنی نبوده و متاثر از معماری مدرن، جامهای نو به تن کرده است. متاسفانه در مساجد معاصر شاهد این نکته هستیم که معماران بدون درنظر گرفتن عناصر عرفانی و فقط بر اساس زیبایی خارجی بنای خود راطراحی می کنند و توجهی به ساختار اصلی مساجد و عرفان موجود درعناصر آن ندارند و این درحالی است که مسلمانان دارای هنر معنوی گرانبهایی هستند که ازگذشتگان خود به ارث برده اند. نتیجه به دست آمده در پژوهش حاضر با روش تحلیلی -توصیفی و با بررسی نمونه موردی های مساجد گذشته و معاصر است و با هدف یادآوری ارزشهای گرانبهای عرفانی و معنوی مساجد اسلامی به معماران شکل گرفته که در مساجد معاصر به دست فراموشی سپرده شده و دیرزمانی است که به آن توجهی نمی شود.

معماری اسلامی ، مسجد،عرفان ، گنبد، نور