علی رحمانپور - مربی گروه معماری دانشگاه زنجان

امنیت از مهمترین توقعات برای زندگی مطلوب در شهرهاست و احساس امنیت اجتماعی از مولفه های سرزندگی فضاهای عمومی محسوب می شود. از این رو موضوعاتی که موجب از میان برداشتن امنیت در فضاهای شهری شود نظیر جرم، اهمیت می یابد. درحالی که مجازات های سنگین گذشته در راستای پیشگیری از جرم و بزه چندان مثمر ثمر واقع نشده بود؛ با معطوف شدن نگاه ها به سمت تاثیر محیط بر رفتار و مکان محور شدن رویکرد ها در سال های 1970 تا 1990 ،راهکارهایی توسط طراحان شهری و مهندسان معمار مطرح گردید که بر مبنای تاثیر محیط کالبدی بر کنترل جرم و جنایت استوار بود و بعدها شاخه ای از آن پیشگیری از جرم از طریق طراحی نام گرفت. در حال حاضر این سوال مطرح می شود که چگونه با وجود نوپا بودن ایده ی پیش گیری از جرم از طریق طراحی،این طرح موفقیت آمیز بوده، در حالیکه در کشور ایران با وجود احساس نیاز در این زمینه، ایده ها و پژوهش ها به مرحله ی عمل نرسیده است با بررسی زیر ساخت های شکل گیری رویکرد پیشگیری از جرم از طریق طراحی و مقایسه ی تجربیات جهان و ایران در این زمینه مشخص می شود، جرم شناسی به عنوان علمی میان رشته ای نیازمند نگاهی همه جانبه و در نظر گرفتن تمامی مولفه های موثر در بروز جرم و ناامنی است و باید در بستر مناسبی از تعامل و هماهنگی میان سه مولفه ی دولت (که منظور سازمان های مسیول در این زمینه می باشد)، متخصصان (پژوهشگران و طراحان) و مردم که در مقیاس محلی ساکنان محل و در مقیاس وسیع تر جامعه و اجتماع را شکل می دهند، شکل گیرد. این سه مولفه به عنوان سیستمی سه گانه، با هماهنگی درون سازمانی و برون سازمانی می توانند بستری مناسب برای برنامه ریزی، طراحی و مدیریت رویکرد پیشگیری از جرم از طریق طراحی فراهم آورند. بدین گونه که طرح ها ی پژوهشی توسط متخصصان مطرح ، با حمایت دولت برنامه ریزی و با مشارکت ساکنین به اجرا درآمده و مدیریت شوند. چنانکه هماهنگ نبودن این سه مولفه و یا نقص یکی از آن ها می تواند عاملی بازدارنده برای اجرای پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی باشد.

پیشگیری از جرم، طراحی محیطی، CPTED