امیر ارشاد - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری ، دانشگاه تهران شمال

مناره های سلجوقی ایران یکی از مهمترین عناصر معماری اسلامی از نظر حکمی ، فرم ، سازه و تزیینات هستند که دراین چهار حوزه نیاز به تقیق و بررسی دارند. روند پیدایش مناره در ایران به عنوان هدایت کننده مادی و معنوی از دوره پیش از اسلام آغاز و با گذشت زمان به تکامل خود رسید. سرآغاز به صورت منفرد در دشت ها ، راهها و سپس درنزدیکی مساجد و مدارس جزء یک نشانه قرار گرفت.تزیینات آجری مناره های سلجوقیان، از لحاظ تکنیک و تنوع طرح، کمال آن را در این دوره از معماری ایران نشان میدهند. بنابراین ضروریی است با توجه به اهمیت آن در معماری ایران، تحقیق و تفحص بیشتری در این زمینه صورت گیرد. این مقاله از طریق مطالعات کتابخانه ای و بصورت تفصیری –تاریخی به معرفی و مقایسه تزیینات آجری تعدادی از مناره های دوره سلجوقی ایران (مسجد جامع سمنان، مسجد جامع ساوه، مسجد تاریخانه دامغان، گلپایگان) از نظرکتیبه ها و نقوش هندسی آن ها پرداخته است. درنهایت علاوه بردستیابی به اهداف برپایی و تغییرات شکلی مناره های اولیه تا دوره سلجوقی و مقایسه تزیینات آن ها، جایگاه هریک در بخش های اصلی مناره مشخص و مباحثی جهت مطالعات آتی پیشنهاد می شود.

تزیینات آجری ، سلجوقی ، کتیبه ، نقوش هندسی ، مناره