معماری، ماهیت و کارکرد بنای معروف به جنت سرا در مجموعه مذهبی شیخ صفی الدین اردبیلی

سال انتشار: 1394
محل انتشار: کنفرانس بین المللی معماری، شهرسازی، عمران، هنر و محیط زیست؛ افق های آینده، نگاه به گذشته
کد COI اختصاصی: ICAUCAE01_1079
زبان مقاله: فارسی
تعداد مشاهده: 454

نویسندگان

عضو هیات علمی و مدیر گروه آموزشی باستان شناسی دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

قدرت و نجابت معماری صفوی بی شک به بهترین صورتی در بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی تجلی کرده، که یکی از بزرگترین مقابر جهان و مجموعه ای از آرامگاه های بزرگان، مشایخ و سلاطین صفوی و فضاهای آیینی و عبادی در دو سبک آذری و اصفهانی است که نخستین بار شاه تهماسب آن ها را به صورت مجموعه واحدی در آورد و بعدها شاه عباس بناهای مهم دیگری به این مجموعه افزود و باعث اصلاحاتی در آن شد. سابقه بخش هایی از این بنا به دوره خود شیخ صفی الدین اردبیلی (650- 735)، عارف شهیر ایران و فرزندان وی، شیخ صدرالدین موسی و سلطان علی معروف به خواجه علی سیاهپوش می رسد. هر چند موجودیت اغلب بناهای این مجموعه روشن شده، لیکن تا کنون نظر واحدی در مورد کارکرد بنای فوق و ارایه تاریخگذاری نسبی در مقایسه با نمونه های مشابه است. روش به کار رفته برای دستیابی به اهداف مذکور نیز بر مبنای بررسی سیستماتیک (فشرده) باستان شناسی و روش توصیفی - تحلیلی در کنار استفاده از منابع مکتوب است. مهم ترین پرسش هایی که اساس پژوهش حاضر را تشکیل می دهند عبارتند از: 1- قدمت بنای فوق به چه تاریخی برمی گردد 2- کارکرد احتمالی و علت وجودی آن با توجه به بافت این مجموعه چیست نتایج پژوهش نشان می دهد که عمارت جنت سرا از تاسیسات شاه تهماسب صفوی می باشد و گرچه درباره کاربرد و ساختار نخستین این بنا اطلاع دقیقی در دست نیست، ولی سنگ قبرهای حجاری شده متعددی در داخل این بنا وجود دارد که نشانگر تعلق آن به دوره صفویان و دلالت بر صدق این ادعاست که در سال های بعد این بنا به محل دفن بزرگان، عرفا و شیوخ صفوی تبدیل شده است. افزون بر این، دارالسلام، دارالجلال، جنت الماوی، جنت خلد، بهشت عدن، جنت فردوس و جنت نعیم نام بهشت های هفت گانه ای است که درمنابع روایی و تفسیری ما آمده است؛ بنابر این، نامگذاری و اطلاق عنوان جنت سرا به این مکان، خود دلیل دیگری است بر مقبره بودن بنا. چون جنت به معنای پوشیدگی و پنهان بودن است، به همین دلیل در موارد زیر به کار می رود: 1- جنین که بر وزن فعیل است و آن چه در شکم پوشیده و پنهان می شود. 2- قبر و غیر این دو استعمال می شود.

کلیدواژه ها

بنا، جنت سرا، شاه تماسب، صفوی

مقالات مرتبط جدید

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.