سمیه فلاح کاظمی - کارشناس ارشد هنر اسلامی
پریسا شاد قزوینی - دانشیار گروه نقاشی دانشگاه الزهرا (س) تهران

هنر رشتی دوزی، نوعی قلاب دوزی و یکی از رودوزی های اصیل و ارزشمند ایرانی است که شهرت جهانی دارد و در دنیا نیز به همین نام رشتی دوزی (rashti duzi) معروف است که در دوره ی قاجار حتی با ارزش بیشتری نسبت به قالی به خارج از کشور صادر می شده است. هدف این مقاله بررسی نقوش نمادین به کار رفته در هنر رشتی دوزی دوره ی قاجار است. سوالی که در این مقاله به آن پاسخ داده می شود عبارتند از: نقوش نمادین که باعث اصیل شدن این هنر در دوره قاجار شده اند کدامند و فرضیه عبارت است از: آنچه باعث اصالت بخشی، شهرت جهانی و فرارفتن رشتی دوزی از یک هنر تزیینی صرف، و مطرح شدن آن در بازارهای جهانی و رقابت آن با قالی شده، وجود نقوش اصیل و نمادین ایرانی در این هنر است. که شامل انواع نقوش گیاهی همچون درخت زندگی ، جانوری مثل طاووس، اساطیری مثل اژدها و اژدها کشی، مذهبی مانند شیر و خورشید و تزیینی مانند بته جقه هستند که در مقاله در مورد هر کدام به تفصیل پرداخته شده و به جایگاه این نمادها هم در هنر ایران باستان و هم در هنر اسلامی و حتی عرفان اسلامی اشاره شده است. روش تحقیق توصیفی، تحلیلی و مبتنی بر مشاهده است و جهت گردآوری تصاویر آثار از وبسایت موزه ها و آثار موجود در وبسایت حراجی های آثار هنری استفاده شده است.

رشتی دوزی، قاجار،قلاب دوزی، نقوش نمادین