سمانه آقایی آبچوییه - کارشناسی ارشد مرمت آثار تاریخی و فرهنگی
حمید فرهمند بروجنی - عضو هیات علمی دانشکده مرمت ، دانشگاه هنر اصفهان
مهرناز آزادی بویاغچی - عضو هیات علمی دانشکده مرمت، دانشگاه هنر اصفهان

در تاریخ جلدسازی ایران برای تزیین جلد از نقوش گیاهی، هندسی، جانوری و بندرت از نقوش انسانی استفاده شده است. در بین نقوش جانوری نیز گونه های مختلف جانوری اعم از پستانداران (میمون، روباه، خرگوش و...)، پرندگان (درنا، لکلک، مرغابی و...) و بندرت آبزیان (خرچنگ و ماهی) دستمایه ی خلق آثار هنری شده اند. همانطور که اشاره شد نقش مرغابی در جلدهای چرمی به عنوان یکی از نقوش جانوری مورد توجه بوده است . لذا در این پژوهش ابتدا به بررسی نقش مرغابی در هنر ایران (دوره صفوی) و سپس این نقش بر روی جلد چرمی متعلق به موزه ی پبده فولادشهر مورد مطالعه قرار گرفته است. در ادامه شیوه ی طراحی نقش مرغابی موجود بر این جلدها مورد بررسی قرارگرفته است. در نهایت با مقایسه شیوه ی طراحی مرغابی های جلد مورد مطالعه با تصاویر مرغابی های موجود بر 25 اثر از دورهی صفوی در حوزه های مختلف هنری ( تزیینات معماری، جلدهای چرمی و لاکی، نگارگری، دست بافته ها و کاشی)، نتیجه گیری شد که نقش مرغابی موجود بر جلد چرمی متعلق به موزه ی پبده ی فولادشهر به گونه ای ادامه دهنده ی سنت های دوره ی صفوی است. در این پژوهش سعی شده با کنارهم قرار دادن نمونه های در دسترس که در بردارنده نقش مایه مرغابی بودند به الگویی در زمینه ثبت و طبقه بندی ارزش های نقش مایه مذکور پرداخت. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی – تحلیلی و شیوه ی گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و مشاهده ای است.

مرغابی، جلدهای چرمی، موزه ی پبده ی فولادشهر، دوره صفوی