فاروق شیحکی - دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشکده اقتصاد، مدیریت و بازرگانی، دانشگاه تبریز
یونس بریانی - دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشکده اقتصاد، مدیریت و بازرگانی، دانشگاه تبریز،
امین تسلیمی بابلی - دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشکده اقتصاد، مدیریت و بازرگانی، دانشگاه تبریز

در کشورهای در حال توسعه، مناطق آزاد تجاری - صنعتی مناسبترین روش برای فراهم ساختن شرایط تجارت آزاد در یک منطقه محدود از کشور است زیرا ممکن است برقراری این شرایط در سطح کشور به لحاظ اقتصادی و اجتماعی ممکن نبوده یا مطلوب نباشد. اما در گسترش مناطق آزاد از جهت افزایش صادرات و واردات عوامل مختلفی مانند توسعهی زیرساختها، سرمایهگذاری و نرخ ارز موثرند. در این مقاله اثر سرمایه گذاری مستقیم خارجی و سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی ایران به وسیلهی شواهد تجربی گذشته و دانش رایج در دوره1350 تا 1387 بررسی شده است. داده های سری زمانی مربوط به تولید ناخالص داخلی، جمعیت،نیروی کار، نرخ تورم و نرخ رشد صادرات از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران استخراج گردیده است. آمار مربوط به سرمایه گذاری مستقیم خارجی بر حسب دلار به قیمت جاری، از سایت بانک جهانی استخراج شده است و برای داده های تولید ناخالص داخلی بر حسب دلار به قیمت جاری از مجموعه آمار سایت سازمان ملل استفاده شده است. برای محاسبه سرمایه انسانی نیز از معیار های متنوعی استفاده می شود در این تحقیق با توجه به داده های در دسترس از نرخ با سوادی استفاده شده است که از سایت بانک مرکزی استخراج شده است. برای محاسبه رشد سرمایه گذاری مستقیم خارجی از معیار تغییر در نسبت سرمایه گذاری مستقیم خارجی به تولید ناخالص داخلی، هر دو بر حسب میلیون دلار استفاده شده است. بر اساس نتایج به دست آمده از تخمین مدل به روش حداقل مربعات معمولی هر دو متغیر سرمایه انسانی و سرمایهگذاری مستقیم خارجی اثر مثبت و از لحاظ آماری معناداری بررشد اقتصادی داشته اند ضمن آنکه افزایش نرخ رشد صادرات نیز موجب افزایش رشد اقتصادی در طول دوره مذکور شده است. هم چنین نتایج بیانگر اثر مثبت و معنیدار سرمایهگذاری مستقیم خارجی بر صادرات غیر نفتی در مناطق آزاد است .

سرمایه انسانی، رشد اقتصادی، سرمایهگذاری مستقیم خارجی، مدل خود رگرسیون برداری، مدل های درونزای رشد، مناطق آزاد تجاری