وحید ریاحی - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران.
فرهاد عزیزپور - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران.
آذر نوری - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی، تهران.

پایداری محیطی سکونتگاه های روستایی بر مبنای نگرشی سیستمی، می تواند با تحقق بخشی به توسعه ای پایدار، در ابعادمختلف اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی در نواحی روستایی معنا شود. دستیابی به چنین هدفی، نیازمند توجه به عناصر وعوامل اثرگذار در قالب مجموعه ی شاخص های پایداری است. پژوهش حاضر با هدف سنجش و تحلیل عوامل پایداری سکونتگاه های روستایی در سه بعد محیطی، اجتماعی و اقتصادی در چارچوب فرآیند تحلیل شبکه تصمیم گیری چند معیاره وتبیین پیوندهای بین عناصر و عوامل فعال و موثر در این زمینه است که در ناحیه روستایی شهرستان خرمدره از استان زنجان انجام شده است. از مجموع 1143 خانوار، 287 خانوار از چهار روستای رحمت آباد ، الوند، باغ دره و سوکهریز(از 15 روستا )شهرستان خرمدره به صورت نمونه گیری در دسترس، مورد بررسی قرارگرفته و در فرآیند انجام آن، پس از محاسبه وزن ها، تفاوت در میزان پایداری ابعاد محیطی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی نواحی روستایی این شهرستان مشخص شده است . در این، پژوهش، جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه و میدانی از طریق تهیه پرسشنامه و برای تحلیل از تکنیک های T تک نمونه ای ویکور و تحلیل مسیر استفاده شده است. پژوهش انجام شده نشان داد که پایداری محیطی در ناحیه مورد مطالعه در سطح نیمه مطلوب قرار دارد. در بین ابعاد مختلف موثر بر پایداری محیطی، به ترتیب بعد کالبدی بیشترین تاثیر و سپس به ترتیب ابعاداقتصادی، اجتماعی و محیطی بیشترتن تاثیر را داشته اند. ضعف توجه نظام سیاست گذاری به ابعاد اجتماعی – فرهنگی و زیست محیطی به ویژه در عمل و بهره برداری بدون برنامه و شتابان از منابع تولید مهم ترین عوامل موثر بر این وضعیت در دو بعدمذکور است. کارگزاران نظام برنامه ریزی در اسناد برنامه ای بر پایداری اجتماعی – فرهنگی به ویژه زیست محیطی تاکید دارند .البته، در این میان نبایستی به نقش روستاییان در بهره برداری شتابان از منابع (بدون آموزش لازم) بی توجه بود.

پایداری محیطی، توسعه پایدار روستایی، مناطق روستایی