سیده حدیثه بهاری ساروی - دانشجوی دکتری فیزیولوژی گیاهان زراعی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی شاهرود، ایران،
همتاله پیردشتی - دانشیار گروه زراعت، پژوهشکده ژنتیک و زیست فناوری کشاورزی طبرستان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ایران،
یاسر یعقوبیان - دانشجوی پژوهشکده ژنتیک و زیست فناوری کشاورزی طبرستان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ایران

به منظور بررسی اثر باکتریهای محرک رشد و محلولپاشی عناصر کممصرف منگنز Mn و روی Zn بر صفات مورفولوژیکی و رویشی گیاه ریحان Ocimum basilicum L آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1390 اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل تلقیح باکتری در سه سطح عدم تلقیح تلقیح با باکتریهای ازتوباکتر و آزوسپیریلوم AZB+AZL و تلقیح با آزوسپیریلوم، سودوموناس و باسیلوس AZL+PSF+BAS عناصر کممصرف در چهار سطح (شاهد، منگنز، روی و منگنز+روی) بود. نتایج آزمایش حاکی از آن بود که ارتفاع بوته ریحان با کاربرد AZB+AZL و AZL+PSF+BAS همراه با محلول پاشی روی به ترتیب 33 و 29 درصد و سطح برگ در تلقیح با AZL+PSF+BAS محلولپاشی منگنز+ روی به میزان 15 درصد نسبت به شاهد محلولپاشی منگنز+ روی به میزان 15 درصد نسبت به شاهد AZB+AZL و AZL+PSF+BAS طول گلآذین را به ترتیب 33 و 35 درصد نسبت به عدم تلقیح بهبود بخشید. هم چنین، کاربرد AZL+PSF+BAS همراه با روی وزن تر ساقه، برگ و بوته و وزن خشک برگ را به ترتیب 45، 85، 63، 48 درصد نسبت به شاهد بهطور معنیداری افزایش داد. وزن خشک ساقه پس از تلقیح گیاه با باکتریهای AZB+AZL محلولپاشی روی و روی+ منگنز از 33 تا 50 درصد نسبت به تیمار عدم تلقیح افزایش یافت. هم چنین، کاربرد هم زمان ازتوباکتر و آزوسپیریلو م و محلولپاشی روی و روی+ منگنز موجب بهبود 17 تا 30 درصدی وزن خشک بوته گردید. در مجموع، نتایج بیانگر پاسخ مثبت گیاه ریحان به کاربرد هم زمان باکتریهای محرک رشد و محلولپاشی توام عناصر کممصرف روی و منگنز بود.

باکتریهای محرک رشد، روی، ریحان، صفات مورفولوژیک، منگنز