مهسا واعظ تهرانی - دانشجوی دوره دکتری رشته سازه های آبی، گروه سازه های آبی دانشگاه تربیت
محمد جواد منعم - دانشیار گروه مهندسی سازه های آبی دانشگاه تربیت مدرس

نوسازی شبکه های آبیاری فرایند توسعه بهره وری منابع مورد استفاده با ارتقاء سخت افزار و نرم افزار و بهبود خدمات تحویل آب به مصرف کنندگان است. اصول طراحی مدرن شامل موارد زیر می شود: ۱- تامین مطمئن و به موقع آب مورد نیاز پایین دست توسط سطوح بالا دست, ۲- پاسخگویی صحیح به نیاز ها در هر سطح, ۳- طراحی فنی و هیدرولیکی صحیح سیستم برای تامین اهداف فوق همراه با برنامه عملیاتی بهره برداری, ۴- حضور نظام مند مصرف کنندگان در کلیه سطوح تصمیم گیری و عملیاتی, ۵- بهره گیری مناسب از فناوری های جدید و خودکار سازی سامانه های آبیاری, ۶- تامین انعطاف پذیری مناسب برای مصرف, ۷- دسترسی به سطوح بالاتری از عملکرد سیستم, ۸- بازنگری اهداف عملیاتی شبکه, ۹- برنامه ریزی تحویل و توزیع آب, ۱۰ - اصلاحات فیزیکی سیستم در سیستم های کنترل بالا دست- پایین دست- کنترل موضعی- کنترل از راه دور- سیستم های خودکار موضعی یا سراسری, ۱۱ - استفاده از تجهیزات و وسایل کنترل خودکار و نرم افزار های شبیه سازی. از نکات مهم در طراحی مدرن می توان به نوسازی شبکه های موجود, هماهنگی با سطح فنآوری موجود, آموزش های فنی, سهولت بهره برداری, توجه به قابلیت ها و استفاده از ظرفیت های موجود اشاره نمود.هدف این مقاله تعریف نوسا زی, تشریح مبا نی آن و رویکردهای تجربه شده در جهان و ایران در این خصوص می باشد. چشم انداز تاریخی مسایل شبکه های آبیار ی نشان می دهد به طور ک لی پس از تجر بیات فراوا ن توجه توامان به شرایط فیزیکی ومدیریت شبکه های آبیاری بایستی مدنظر قرار گیرد و رویکرد جدیدی با توسعه سامانه های اطلاعاتی, توجه به نوسازی شبکه ها و طراحی سیستم های مدرن و توجه به نقش مصرف کنندگان در فرایند نوسازی آغاز گردد. در این راستا تجربه های مدرنیزاسیون شبکه های آبیاری در کشورهای پاکستان, مصر, شمال آفریقا, مالزی, اندونزی, آمریکا, استرالیا و مالی و در ایران مربوط به شبکه های آبیاری گیلان, مغان و قزوین مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد که نوسازی شبکه ها تجربیات موفقی در ایران و جهان بوده است و می تواند به عنوان یک الگو در شبکه های آبیاری مورد توجه قرار گیرد.

شبکه های آبیاری, نوسازی, اتوماسیون, اصلاحات فیزیکی و مدیریتی