موانع توسعه و تفکر سیستمی در سازمان

هدف این مقاله نیم نگاهی به تفکر سیستمی و موانع آن در سازمان است. نگرش سیستمی نوعی نگاه به جهان هستی و پدیده ها آن است. این شیوه تفکر، روش شناسی موثری را برای سیستم های اجتماعی - فرهنگی در محیط آکنده از آشفتگی و پیچیدگی ارایه می دهد . تفکر سیستمی ، صرفا به اجزا و جزییات یک سیستم نگاه نمی شود بلکه چگونگی تعامل بین اجزاء و نیز بر هم کنش اجزاء و محیط بررسی شود. موانع و عواملی سبب می شود انسانها از تفکر سیستمی دور شوند . تفکر سیستمی ، تفکری کل نگر است در حالی که تکیه صرف بر جزء نگری، امکان فهم الگوهای حاکم بر پدیده و سیستم را از بین می برد. تمرکز بر روی وقایع ، بویژه وقایع ناگهانی، باعث می شود انسان الگوی تغییرات دراز مدت را که در پشت رخدادها نهفته است درک نکند. از این رو، منفی نگری و سرزنش کردن شرایط محیطی تشدید می شود و انسان خیال می کند چیزی در بیرون از سیستم سبب بروز مشکلات است. در حالی که تمامی اسباب و علل مسایل در درون سیستم نهفته است. راه دیگر در این زمینه ، تفکر دوگانه است که در آن ، انسان با نوعی تحلیل ساده اندیشانه ، به نگرش صفر و یک گرفتار می شود . این نگرش بر اساس پیش فرضها و تصورات قبلی و خود نهاده ای است که ذهن در قالب های بسته نگه می دارد این شرایط مستهد آن است که ذهن انسان به مسیر اشتباه رهنمون شود و به علایم ، بیش از علل و یا به جای آن، توجه کند و به همبستگی ظاهری متغیرها استناد کند ، در حالی که بین آنها هیچ گونه ارتباط علت و معلولی وجود ندارد . تفکر سیستمی، در قالب کلیت و تمامیت سیستم دیده می شود و به این ترتیب از سطح به عمق و از جزء به کل گذر می شود . در این مقاله ضمن تشریح مولفه های تفکر سیستمی ، به بررسی مهمترین موانع آن در جنبه های جزء نگری، تمرکز بر وقایع، فرافکنی، دام تفکر دوگانه، تفکر قالبی، توجه به علایم به جای علل، تفکر تحلیلی و توجه به کمیت پرداخته شده است.

کلیدواژه ها:

سیستم ، موانع سیستمی ، تفکر سیستمی