محمد معدن کن - دانشجوی کارشناسی ارشد زمینشناسی مهندسی، دانشگاه تهران؛
جعفر حسن پور - استادیار دانشکده زمینشناسی، دانشگاه تهران؛
اکبر چشمی - استادیار دانشکده زمینشناسی، دانشگاه تهران؛

احداث قطعه دوم آزادراه تهران شمال به دلیل واقع شدن در مناطق صعبالعبور رشتهکوه های البرز و داشتن شرایط زمینشناسی بسیار پیچیده،از چالشهای اساسی پیش روی این پروژهی عظیم ملی است. مطالعات فنی متعددی که سالهای متمادی در این منطقه از آزادراه انجام شدهاست نهایتا به یک سوال اساسی ختم میشوند: احداث آزادراه با استفاده از ساخت تونلهای بلند و مستقیم و یا احداث آن به صورت سطحی در این مقاله سعی میشود تا با توجه به نتایج مطالعات فنی انجام گرفته و شناخت حاصل شده از شرایط منطقه، به مزایایی که احداث تونلهای بلندمیتوانند در اجرای این قطعه از آزادراه تهران شمال داشته باشند اشاره شود. در ابتدا برای آشنایی با شرایط فنی ساخت تونلها، خلاصهای ازنتایج ارزیابیهای انجام گرفته از وضعیت کلی زمین شامل قابلیت حفرپذیری تودهسنگها، پایداری نسبی تودهسنگ در تونل، پتانسیل مچالهشوندگی و خطر هجوم آب به داخل تونل ارایه شده است. سپس به مهمترین مزیتهای احداث تونلهای بلند در شرایط خاص این پروژه که شامل کاهش هر چه بیشتر طول آزادراه و افزایش راندمان ترافیکی، مصونیت بیشتر آزادراه از مخاطرات طبیعی نظیر حرکات دامنه ای، سیل و زلزله، محافظت بیشتر از محیط زیست و حفظ شرایط طبیعی منطقه، عدم نیاز به تملک اراضی و به حداقل رسیدن ایجاد تداخل با جاده فعلی چالوس در حین اجرای پروژه میباشند پرداخته شده است قطعه دوم آزادراه تهران شمال با طول تقریبی 22 کیلومتر حدفاصل شهرستانک تا پل زنگوله واقع شده است. در6/4کیلومترانتهایی این قطعه تونل بزرگ البرز در دست ساخت است اما در سایر نقاط، مطالعات بیشتر برای انتخاب مسیر مناسب در حال انجام است. یکی از مسیر های پیشنهادی برای ساخت این قسمتها، مسیری است که ساخت بیشتر آن به صورت زیرزمینی و دارای هفت تونل دوقلوی بلند و نسبتا بلند مجموعا به طول10/3 کیلومتر است ارزیابیهای انجام گرفته نشان میدهند که شرایط ساخت تونلها ضمن وجود شرایط نامطلوب در برخی از قسمتها، در کل توجیه پذیر میباشند. نتایج مطالعات و بررسیهای شرایط خاص منطقه نیز نشان میدهند که نه تنها ساخت تونلهای بلند مزیتهای بزرگی در احداث این قطعه از آزادراه دارند بلکه از برخی جهات تنها راه برون رفت این پروژه از مشکلات و پیچیدگی های پیش رو است

تونلهای بلند، آزادراه تهران شمال، مزیتها