نعیم آلبوغبیش
غلامرضا حمیدیان

شناخت بافت طبیعی آبشش یک گونه خاص با توجه به وجود اختلا فات گونه ای برای متخصصین بیماری ها و پاتولوژیست های آبزیان بسیار مهم است چرا که تغییرات در بافت پوششی و ساختار سلولی آن اخطار اولیه بسیار مناسبی جهت آگاهی از روند بسیاری از بیماری های عفونی، انگلی و محیطی می باشد . مطالعه حاضر بر روی 40 قطعه ماهی بنی بالغ، سالم و هم اندازه نر و ماده صورت گرفت . به منظور مطالعه میکروسکوپی از نواحی فوقانی، میانی و پایینی کمان های آبششی هر دو سمت نمونه هایی به ضخامت حداکثر 0/5 سانتی متر تهیه و پس از ثبوت ، برش و رنگ آمیزی با هماتکسیلین - ائوزین قرار گرفتند . برای تعیین ماهیت موکوس ترشح شده توسط سلول های اصلی ترشح کننده موکوس از رنگ آمیزی پریودیک اسید شیف برای ردیابی موسین های خنثی، آلسین آبی با پ . اچ . 3 برای ردیابی سیالوموسین ها و سولفوموسین ها، آلسین آبی با پ . اچ . /.2 برای ردیابی موسین های سولفات ه و برای تفریق همزمان از تکنیک رنگ آمیزی ترکیبی استفاده گردید . نتایج مشاهدات میکروسکوپی نشان داد که سلول های اصلی ترشح کننده موکوس در لایه های سطحی بافت پوششی سنگفرشی مطبق شاخی نشده خارهای آبششی، کمان ها و تیغه های آبششی به صورت یک لایه موکوسی و همچنین در قاعده رشته های آبششی قرار دارد . این سلول ها بر اساس واکنش به رنگ آمیزی های انجام شده به چهار نوع تقسیم شدند: (1 سلول های موکوسی نوع اول که شدت واکنش بسیار قوی به رنگ آمیزی پریودیک اسید شیف داشتند ولی شدت واکنش آنها به رنگ آمیزی آلسین آبی با پ . اچ . 3 متوسط و به آلسین آبی با پ . اچ . /.2 ضعیف بود؛ (2 سلول های موکوسی نوع دو که شدت واکنش آنها به هر سه رنگ آمیزی متوسط بود؛ (3 سلول های موکوسی نوع سه که شدت واکنش آنها به رنگ آمیزی پریودیک اسید شیف و آلسین آبی با پ . اچ . 3 متوسط و به رنگ آمیزی آلسین آبی با پ . اچ . /.2 ضعیف بود؛ (4 سلول های موکوسی نوع چهار که شدت واکنش آنها به رنگ آمیزی پریودیک اسید شیف ضعیف، به آلسین آبی با پ . اچ . 3 بسیار قوی و به آلسین آبی با پ . اچ . /.2 متوسط بود . یافته قابل توجه این است که پراکنش این سلول ها در نواحی مختلف نیز متفاوت بود، به نحوی که در قاعده رشته های آبششی فقط سلول های موکوسی نوع سوم مشاهده گردیدند . نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که در آبشش ماهی بنی حداقل چهار نوع سلول موکوسی وجود دارد که خصوصیات ساختاری و ترشحی آنها بسته به موقعیت شان در آبشش متفاوت می باشد