حامد فلاح تفتی - عضو هیات علمی دانشگاه علم وهنر یزد
میرمحمد اسعدی - استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه علم وهنر یزد
سعیده رشیدی - کارشناس ارشد مدیریت بازرگانی

ایران یکی از بزرگ ترین صادرکنندگان این محصول در سطح جهانی است و سهم قابل ملاحظه ای از تولید،مقدار و ارزش صادرات جهانی به ایران اختصاص دارد. در نتیجه سیاست گذاران و برنامه ریزان می توانند با اتخاذ سیاست ها و تصمیم گیری های مناسب در زمینه صادرات خرما زمینه گسترش تجارت جهانی این محصول را فراهم آورند. سیاست گذاری مناسب برای بهبود جایگاه صادرات خرما در عرصه جهانی مستلزم داشتن اطلاعات و تحقیقات واقع بینانه و کاربردی است. در این رابطه شناخت کافی بازارهای هدف،درجه تمرکز، رفتار رقبا و موانع ورود به این بازارها برای صادرکنندگان یک ضرورت اجتناب ناپذیر است. در این رابطه بازیگران بازارهای جهانی(صادرکنندگان) درصددند با دستیابی به اطلاعات کافی و شناخت بازار و ساختار آن و تعیین درجه رقابت بین رقبا، سیاست های قیمتی و غیر قیمتی خود را طوری تدوین و طراحی کنند تا بتوانند منافع خود را حداکثر نمایند. ایران نیز به عنوان یک کشور با پتانسیل های فراوان در تولید و صادرات محصول و فرآورده های خرما بایستی با اتخاذ استراتژی های صحیح صادراتی جایگاه خود را به عنوان کشور مسلط درعرصه صادرات این محصول ارتقاء بخشد. این پژوهش، با بهره گیری و تلفیق عوامل موثر برصادرات خرما، درچارچوب سیستم های پویا، مدلی را برای توسعه صادرات محصولات کشاورزی ارایه نموده است. برای انجام این تحقیق، پس از مرور بر ادبیات کافی ومناسب، به جمع آوری اطلاعات لازم در مورد پروژه ها و شناسایی عوامل موثر و تجزیه و تحلیل آن ها، ارتباط بین عوامل ومتغیرها در قالب نمودار علی حلقوی مشخص شده و سپس با استفاده از نرم افزار Vensim نمودار جریان و سپس شبیه سازی و اعتبار سنجی شد. به منظور شناخت وضعیت کلی میزان صادرات خرما تعداد 40 پرسشنامه بین تولید کنندگان، صادرکنندگان، واسطه ها و کارشناسان خرما توزیع شد. در آخر با طرح سناریوسازی و تحلیل نتایج، پیشنهادها کاربردی برای اتخاذ تصمیمات مناسب در توسعه صادرات خرما ارایه گردید. نتایج نشان می دهد که به طور کلی مشکل اصلی خرما محدود به بسته بندی، فرآوری و تبدیل و پایین بودن قیمت صادراتی آن در مقایسه با خرمای سایر کشورها نیست، بلکه نداشتن یک برنامه جامع ومدون صادراتی، چالش اصلی در تولید کیفی،آموزش و ترویج، بسته بندی، صنایع تبدیلی و فرآوری، بازاریابی ، مصرف داخلی و صادرات است. وجود یک تشکل منسجم، قوی و تخصصی برای خرمای کشور که در تصمیم سازی های مربوط به محصول نقش داشته باشد، الزامی است.

توسعه صادرات، صادرات خرما، سیستم های پویا، سناریوسازی