توزیع زمانی و مکانی پدیده های گردوغبار در دوره زمانی 2015-1996 در منطقه خاورمیانه

توفان های گردوغبار، اثرات زیانباری بر سلامت و اقتصاد جامعه و تغییر اقلیم دارند. لذا مکان یابی مناطقی که بیشترین پتانسیل برای تولید گردوغبار را دارا هستند، اولین گام در جهت کنترل پیامدهای مخاطره آمیز این پدیده به شمار می رود. در این پژوهش ابتدا داده های مشاهداتی هواشناسی در سطح جهان برای بازه ی زمانی 1996 تا 2015 تهیه شد. برای تعیین فراوانی کل ناشی از انواع پدیده های گردوغبار شامل فراوانی غباروزه، فراوانی تعلیق، فراوانی توفان گردوغبار و فراوانی توفان شدید روش شایو و همکاران (2003) به کار رفته است. سپس از رابطه ی تجربی شایو و همکاران (2003) برای برآورد میزان غلظت میانگین ذرات غبار با استفاده از دید افقی استفاده شده است. همچنین بیشینه غلظت های مشاهده شده در منطقه خاورمیانه مشخص شده است. در این تحقیق 5 ناحیه براساس بیشینه تعداد پدیده های گردوغبار یافت شد. همچنین کمربند گردوغبار خاورمیانه نیز تعیین شد. این کمربند از شمال سودان در آفریقا آغاز می شود و با عبور از خاورمیانه، نواحی مرکزی و جنوبی آسیا را دربر می گیرد و به غرب پاکستان و افغانستان (شرق ایران) می رسد. میانگین فراوانی وقایع گردوغبار در طول دوره 1996-2015 دارای یک روند کاهشی در طول سال است. همچنین غلظت های بالای گردوغبار در نواحی عربستان سعودی، یمن و عراق قابل مشاهده است. بر اساس تحلیل های همدیدی مشخص شد که گردش سیکلونی اطراف منطقه ی کم فشار با گردش آنتی سیکلونی اطراف سلول پرفشار ترکیب می شود، به طوری که باعث شکل گیری سرعت های باد بالا در ماه های می، ژوین و جولای در جهت جنوب غربی می شوند.

کلیدواژه ها:

گردوغبار ، توزیع غبار ، فراوانی ، غلظت غبار ، خاورمیانه