بررسی قدرت ترکیب پذیری ارقام گندم نان از نظر برخی صفات کمی تحت شرایط تنش خشکی

تنش خشکی یکی از مهمترین عوامل محدود کننده تولید گیاهان زراعی می باشد. به منظور مطالعه ژنتیکی تحمل به خشکی هفت رقم گندم نان شامل هامون، الموت، سرداری، گاسپارد، قدس، مغان1 و افشار و هیبرید های حاصل از تلاقی های یک طرفه آن ها با استفاده از تلاقی های دای آلل ارزیابی شدند. تیمارهای مورد نظر در سال زراعی94-1393 با استفاده از طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار، تحت شرایط تنش خشکی کشت شدند. بر اساس نتایج تجزیه واریانس، میانگین مربعات ژنوتیپ ها برای صفات ارتفاع بوته، طول پدانکل، طول ریشک، طول سنبله و وزن سنبله معنی دار بود. این امر نشان دهنده تنوع ژنتیکی بین ارقام و هیبرید های حاصل می باشد. رقم هامون از نظر صفات طول پدانکل و ارتفاع بوته بالاترین میزان را داشت. بیشترین میزان GCAبرای صفت وزن سنبله در رقم سرداری به میزان 45/0 مشاهده گردید. ترکیب پذیری های عمومی و خصوصی معنی دار بودند که نشان دهنده نقش اثرات افزایشی و غیرافزایشی ژن ها در کنترل ژنتیکی صفات مورد مطالعه است. تنها در صفت ارتفاع بوته ترکیب پذیری عمومی مثبتی مشاهده نگردید. تلاقی الموت × سرداری نیز SCA مثبت و معنی داری را برای صفت طول سنبله و طول پدانکل به میزان 55/0 و 52/0 را نشان داد. از نظر صفت طول ریشک بالاترین میانگین در رقم الموت مشاهده گردید و تلاقی هامون × گاسپارد بالاترین SCA به میزان 48/0 را دارا بود، بنابراین نتاج حاصل از این تلاقی ها می تواند منشا گزینش هیبرید های با صفات مطلوب قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

دای آلل ، ترکیب پذیری خصوصی ، ترکیب پذیری عمومی ، گندم نان