هادی صادقی اول - استادیار علوم سیاسی دانشگاه شیراز
بهاره پورجم - کارشناس ارشد مطالعات منطقه ای و کارشناس مرکز مطالعات راهبردی خلیج فارس دانشگاه شیراز

در طی چند دهه اخیر منطقه خاورمیانه و بویژه خلیج فارس آبستن حوادث مختلفی بوده که به هر صورت نشات گرفته از عوامل متعددی نظیر مساله انرژی، دخالت بیگانگان و منازعات فرقه ای و ایدیولوژیک بوده است؛ عواملی که هر یک به نوبه خود می تواند در تعمیق بحران ژیوپلیتیک در این منطقه استراتژیک تاثیرگذار باشد. اما یکی از عواملی که کمتر مورد امعان نظر قرار گرفته و حداقل به صورت بالقوه می تواند زمینه های تشدید چالش های ژیوپلیتیک در منطقه را فراهم سازد، پدیده ای است که در حوزه نظریات امنیتی و بین المللی از آن با عنوان رقابت تسلیحاتی یاد می شود. این رقابت تسلیحاتی گاه جنبه بازدارندگی و تدافعی داشته که آمادگی موشکی و تسلیحاتی ایران را می توان در راستای آن مورد امعان نظر قرار داد و گاه با نگاه تهاجمی و یا تقابلی مورد نظر قرار گرفته که رویه های پیدا و پنهان کشورهایی همچون عربستان و امارات در قبال جنگ های مختلف خلیج فارس، لشکرکشی و حمله به بحرین و یمن و نظایر آنها را در این زمینه می توان مورد اشاره قرار داد. به هر روی رقابت تسلیحاتی در منطقه خلیج فارس در طی سال های اخیر تا بدان حد افزایش یافته که کشورهایی نظیر عربستان سعودی و امارات را تبدیل به بزرگترین خریداران تسلیحات جهان نموده است. با در نظر داشتن مباحث مطروحه، این مقاله در پی واکاوی این مساله است که رقابت تسلیحاتی در منطقه خلیج فارس چه صورت هایی داشته و چه پتانسیل های بالقوه و یا بالفعلی در تعمیق بحران های ژیوپلیتیک منطقه ای در آغاز هزاره جدید در پی داشته است.

رقابت تسلیحاتی، خلیج فارس، بحران ژیوپلیتیک