سهیلا حسن زاده - کارشناس ارشد زمین شناسی اقتصادی، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه
صمد علی پور - دانشیار زمین شناسی اقتصادی، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه
حمیدرضا گلچین - کارشناس زمین شناسی، واحد زمین شناسی، مجتمع معدنی مس سونگون

معدن مس سونگون در 130 کیلومتری شمال شرق تبریز، شمال غرب ایران واقع شده است. تشکیل این کانسار به فعالیت های گرمابی مرتبط با یک استوک مونزونیت کوارتزمونزونیت و چندین دایک گرانودیوریتی نسبت داده می شود که در گستره زمانی - الیگوسن تا میوسن در سنگ های رسوبی و آتشفشانی کرتاسه و ایوسن نفوذ کرده اند. از نظر سنگ نگاری، سنگ های آتشفشانی کرتاسه ترکیبی در حد کربناته و شیلی دارند. با توجه به مشاهدات صحرایی و مطالعات میکروسکوپی (حضور کانی هایی نظیر پیریت،کالکوپیریت، کوولیت، کلسیت، کوارتز، کانی های رسی، پلاژیوکلاز و کلریت) وجود دارد. دگرسانی های اصلی مشاهده شده در توده ها از طرف توده به سمت خارج، پتاسیک، فیلیک، آرژیلیک و پروپیلیتیک بوده اند که شاخص کانسارهای مس پورفیری نوع حاشیه قاره ای هستند. بررسی های ژیوشیمیایی نشان می دهند که عناصر نادر خاکی در هر سه زون دگرسانی متحمل هر دو فرایند تثبیت و شستشو شده اند. الگوی توزیع REE های نرمالیزه شده به کندریت دلالت بر تفریق LREE ها از HREE ها و رخداد آنومالی منفیEu در طی دگرسانی دارند. نتایج بدست آمده از بررسی های ژیوشیمیایی پیشنهاد می کنند که اثرات تتراد، تثبیت در فازهای کانیایی نیو مورف، ترکیب شیمیایی سنگ اولیه، تغییر در نسبت آب به سنگ از عواملی بوده اند که نقش ارزنده ای در توزیع، تحرک و غنی شدگی عناصر نادر خاکی در سیستم دگرسانی منطقه ایفا نموده اند.

دگرسانی، توزیع و تثبیت، عناصر نادر خاکی، ژیوشیمی، سونگون