حمیدرضا جدیدی - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد محلات، محلات- ایران

ترکیب بند محتشم کاشانی به عنوان مشهورترین سوگ سروده آیینی شعر فارسی، پیوسته مورد توجه شاعران فارسی زبان و دلباختگان حضرت سیدالشهدا (ع) بوده است. این سوگنامه اثری بیش از یک شعر بر فرهنگ و زبان ما نهاده است.محتشم به خوبی از میراث گذشتگان خود جهت پرداخت این منظومه زیبا و ایجاد مضامین و ساخت شکل و قالب بهره برده است و با هوشمندی و اخلاص شعری سروده که در اوج مراثی مذهبی فارسی قرار گرفته است. در این نوشتار نشانداده می شود که وی چگونه از شاعران پیشین همچون خاقانی شروانی، راوندی، حسن کاشی، خواجوی کرمانی، آذریطوسی، ابن حسام خوسفی و دیگران بهره مند شده است. شعر محتشم نه بدیع است و نه خلاقانه بلکه او سعی کرده ترکیبی از محاسن اشعار گذشتگان را در این قالب بریزد و حقیقتا در این کار ظرافت به خرج داده است. البته از عنایت الهی وتوجه ذوات پاک معصومین در مقبولیت این اثر نمی توان به سادگی گذشت. این شعر نشان می دهد هیچ اثر فاخر هنری به خصوص در عرصه ادبیات بدون بهره بردن از آثار شاخص گذشتگان به وجود نمی آید و هر نوع ادبی در حیات سبکی خود در نقطه ای به اوج می رسد و الگوی دیگران قرار می گیرد اما هیچ گاه آوازه دوران اوج آن تکرار نمی شود

محتشم کاشانی، ترکیب بند، مرثیه، اثرپذیری، مقبولیت