فرزاد محمدی - دانشجوی دکتری زبان وادبیات فارسی آزاد اسلامی واحد شهرکرد
محمد حکیم آذر - دانشیار زبان وادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد

هدف از این مقاله بررسی دورنمایه ها، مضامین و محتوای اثر، جهان بینی و فکر و فرهنگ حاکمان در دیوان شاعرنامی سبک خراسانی ابوالحسن علی بن جولوغ فرخی سیستانی، تحت عنوان صورت وسیرت حاکمان می باشد.همچنین با ژرف نگری در دیوان اشعار این شاعر برجسته به طور طبیعی میتوان، شناخت روشنی از سیمای حاکمان و امرا و آراء و عقاید و اندیشههای آنان در دوره مورد نظر به دست آورد و با نگاهی به زندگی نامه و محیطاجتماعی، سیاسی آنان، ویژگیهای برجسته حاکمانی را که فرخی به مدح وستایش آنان پرداخته به وضوح مشاهده میگردد.بنابراین در عهد سامانی که به سه عنصر: الف( ایرانی بودن ب( رعایت آداب و سنن ایرانی ج( مسلمانبودن ، اهمیت فراوان میدادند به مرور زمان از عهد غزنوی شاهد از بین رفتن تدریجی ارزشهای اجتماعی، اخلاقی و ادبی اصیل ایرانی هستیم و جای آن را تملق ، چاپلوسی و ستایشهای مبالغه آمیز میگیرد.این کار تا بدان جا پیش رفت که در عهد سلجوقی مدیحه سرایان تبدیل به نوکرانی خود باخته شدند که برای برخورداری از حداقل مقرری،زندگی شان را صرف اطاعت و ارضای خودخواهی و جاه طلبیهای پادشاهان میکردند و حقیقت گویی را که در عهد سامانی امری پسندیده بود به تدریج تبدیل به یاوه سرایی نمودند. همچنین دراین پژوهش صفات ذاتی،اکتسابی وارزشهای معطوف به ممدوح ومهمترین جنبه ها ومضامین ، نظیر عدالت،سخاوت،شجاعت،حکمت وغیره... که فرخی درمدح حاکمان مورد توجه قرار داده است، مورد بحث وبررسی است.

مدح، ممدوح، حاکمان، دیوان شعر، سبک خراسانی،فرخی، سیما، سلطان، وزیر