تقابل عشق و عقل در آثار امیر خسرو دهلوی

شاعران در جوامع و زمان های مختلف، از عقل و عشق گفته و سروده اند. امیر خسرو دهلوی، شاعر پارسی گوی قرن هفتم و متخلص به طوطی هند، نیز در این مقوله تصاویر و صورت های زیبایی آفریده است و وجود تعابیر و تصویر هایی کهبیشتر با سرزمین هند پبوند دارد در این تقابل ها مورد توجه است. آشنایی و پرچمداری امیرخسرو در عرفان سرزمین هند سبب می شود تا عشق او در بیشتر موارد به حضرت الوهیت مصداق یابد و همانند شاعران دیگر این اعصار حافظ، مولویو سعدی به برتری عشق بر عقل می انجامد. او معتقد است که کسی که عشق نمیورزد، سیاه دل است و اگر عاشق هزارسال زیر خشت و گل باشد، محال است معشوق را از یاد ببرد. در این نگاه عشق برتر از عقل تصویر میشود. عشق لاجرم گوهر عقل را از بین میبرد و عقل جزیی یا عقل معاش همیشه در مقابل شاهباز عشق به زانو در میآید. او همچنین جان رادر مقابل عشق بیارزش و نامحرم میشمارد و گذشتن از آن را اولین گام برای رسیدن به عشق میداند و براین اعتقاد است که کاش هزار جان میداشت که فدای عشق می کرد. باور امیر خسرو این است که عشق چون چشم است، لکن از او انتظار شنیدن و پذیرفتن پند را از جانب دوست یا دشمن نباید داشت زیرا پند عاشق را سوخته ترمیکند و نمک بر زخم او میزند.

کلیدواژه ها:

امیرخسرو دهلوی ، عقل ، عشق ، حقیقت ، جان ، پندپذیری