سیمای زاهد و صوفی در شعر سلمان ساوجی

مسایل اجتماعی و امور مربوط به مردمان و جامعه، یکی از عمده تاملات شاعران و نویسندگان در هر عصر و دورهای است و این موضوع سبب گردیده تا شاعران و نویسندگان در اشعار و نوشتههای خویش گوشههایی از اوضاع اجتماعی و حال وروز مردم زمان خود را بیان نمایند. به عبارت دیگر، شعر دوره، نمایانگر اندیشههای پنهان و آشکار دوره است. در این مقاله، به روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای، سعی بر آن است اندیشهها و انتقادات اجتماعی و مذهبیسلمان ساوجی، شاعر و عارف قرن هشتم هجری، در شرح حال زاهد و صوفی بیان گردد. نتایج تحقیق حاکی از آن استکه عجب و غرور، نصایح پیوسته و خستهکننده، سخنان بیفایده گفتن، تکلف و بر خود رنج دادن، ریاکاری، بر دیگران سختگرفتن، خشک و عبوسبودن، ایمان راسخ نداشتن، جملگی انتقاداتی است که سلمان با زبانی روان و ساده بر زاهدو صوفی وارد میکند. سلمان ساوجی، با وجود اینکه در طول زندگیاش عزم و جهد خاصی بر عبادت و گوشهنشینی داشت، اما این اعتقادات فردی مانع از آن نشد تا او نابسامانیها و نارواییهای اهل دین و مذهب را نبیند. از این رو سلمان را، میتوان مصلح اجتماعی دانست و نیز به دلیل لحن بیپرده و صریح بیان سلمان در نقد حال زاهد و صوفی، میتوان او را در ردیف شاعران متعهدی همچون حافظ و عبید و سیف فرغانی و دیگر شاعران منتقد قرن هفتم و هشتم قرار داد.

کلیدواژه ها:

صوفی ، زاهد ، انتقادات اجتماعی ، سلمان ساوجی