محمد پاشایی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

با سرنگونی رضاشاه و از بین رفتن استبداد در اثر تزلزل سیاسی، آزادی بیان و قلم به وجود آمد و زمینه برای فراهم آمدن آثار ادبی با رویکردی سیاسی و اجتماعی فراهم آمد . نویسندگان در این آثار با فاصله گرفتن از موضوعات رایج و کلیشه ای کوشیدند تا به جای توصیف سطحی و گزارشگونه، تصویری واقعی و هنری از واقعیت ها ارایه بدهند و ارتباط عمیق تری با جامعه برقرار سازند. احمد محمود رمان همسایهها را در سال 1353 شمسی منتشر کرد و زندگی مردم محروم جنوب کشور را با رخدادهای سیاسی دهه های 20 و30 پیوند زد. پژوهش حاضر از بین عناصر داستانی در پی واکاوی ژرف ساخت رمان ++همسایهها** است. از بین مسایل اساسی پیرنگ در رمان همسایه ها گرهگشایی و ایجاد حالت تعلیق و هول و ولا نمود و جلوه بیشتری دارد. به لحاظ حوادث و رویدادهای مهمی که در رمان به وقوع می پیوندد، گره افکنیهای متعددی را میتوان نام برد. در رمان همسایه ها حدود سی شخصیت اصلی و فرعی حضور دار ند و به ایفاینقش می پردازند که اغلب آنها از طبقه فرودست و فقیر جامعه انتخاب شده اند. نویسنده در این اثر از شخصیتپردازی غیرمستقیم برای خلق و پرداخت شخصیت های داستانی بهره برده و امکان دخالت خواننده نسبت به قضاوت درباره شخصیت ها را فراهم آورده است. از منظردرونمایه رمان همسایه ها یکی از شاخص ترین رمانهای دهه شصت به حساب می آید که مهم ترین درون مایه آن فقر اقتصادی و سیاست است.

ژرف ساخت، درونمایه، سیاست، انتقاد، شخصیتپردازی غیرمستقیم