محبوبه علی حوری - دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد
ابوالقاسم قوام - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

بخش بزرگی از درون مایه ادب کهن فارسی را گفتارهای فلسفی گونه تشکیل میدهد؛ از این میان، اگر چه شاهنامه روایتگر اسطورهها، افسانهها و تاریخ یک ملت است؛ اما به شیوه تحلیلی میتوان بسیاری از باورهای فلسفی شاعر را از آن دریافت. در این مقاله، بر اساس دیباچه کتاب و دیگر گفتههای حکیم فردوسی در میانه داستانها؛ به خصوص داستان سیاوش و با استفاده از رهیافتهای واژگانی، معنایی و به کمک تفسیر فلسفی، موضوع گمان از نگاه فردوسی تحلیل میشود.نتایج نشان میدهد که مقوله گمان از اجزاء جدانشدنی حوزه معرفتشناسی فردوسی است؛ به این سبب، وی در ضمن داستان ها، برای رسیدن به یقین از گذرگاه گمان به شکلی روشمند عبور کردهاست و با ملایمت در این مسیر گام مینهد و از شکگرایی افراطی فاصله میگیرد. فردوس ی پیش از رواج شکاکی ت در سدههای شانزدهم و هفدهم میلادی، نگاه فلسفی بهمسیله شک و مراحل، مراتب، شیوه، انواع، اصول ، اهداف آن و یقین و... داشته است؛ ولیکن بهصورت نظریهای مدون دیده نمیشود.

معرفتشناسی، گمان(شک)، فردوسی، شاهنامه، داستان سیاوش