صایمه خراسانی - دانشجوی دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علوم و تحقیقات ساوه و مدرس دانشگاه

کنایه یکی از ابزارهای مهم انتقال معنی و مفهوم در زبان فارسی است که در بلاغت جایگاه مهمی دارد. کنایه نوعی بیان غیرمستقیم است که در تاثیرگذاری سخن نقش به سزایی ایفا می کند. قدما آن را بر اساس دیدگاه و زوایای گوناگون به انواعمختلف تقسیم نمودند. بعضی از شاعران و نویسندگان در این زمینه نوآورند. شاملو از شاعران معاصر با آگاهی از ظرفیت های زبان فارسی و با شناخت کامل از ویژگی واژه ها به طبیعی ترین شیوه، تقلید ناپذیرترین شعر فارسی را آفریده است. درخششو اعتلای شعر او با کناره گیری از اوزان عروض سنتی و نیمایی آغاز و به تدریج تثبیت شد. او همواره علاقه ی خود را به زبان مردم کوچه و بازار در اشعارش نمایان ساخته است و کنایه ها و واژه های از این نوع در اشعار او بسیار است. روش تحقیق در این مقاله توصیفی - کتابخانه ای و با تکیه بر رویکرد تفسیر و تحلیل است که با تلاش در اشعار شاملو به روش اسنادی صورت می گیرد. پیشینه این پژوهش به مجموعه مقالات ، آثار و نقدهایی که درباره این شاعر و جایگاه وی در عرصه ی شعر نوی فارسی نوشته شده است، بر می گردد. نتیجه ی اولیه حاکی از آن است که بعضی کنایه در اشعار شاملو از ابتکارات اوست و نشان دهنده ی وسعت آگاهی و ذوق و خلاقیت این شاعر بزرگ است. در اشعار شاملو کنایه های به کار رفته بیشتر از نوعکنایه های فعلی است. سپس کنایه از صفت که در ردیف دوم و کنایه از موصوف در ردیف سوم قرار دارد. در این پژوهش ، نگارنده می کوشید ، علاوه بر مشخص نمودن کنایه در شعر این شاعر، انواع کنایه را نیز از لحاظ مکنی عنه و از جهت قلت و کثرت وسایط مورد بررسی قرار دهد

شاملو ، کنایه ، مکنی عنه ، صفت ، فعل