میلاد اورک - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه مهندسی معماری، واحد علوم و تحقیقات خوزستان، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران- دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مهندسی معماری، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
امید رهایی - عضو هیات علمی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران

در سال های اخیر جمعیت قابل توجه کودکان در ایران سبب توجه ویژه به مسیله فضاهای مورد نیاز کودکانگردیده است. محیط زندگی، به عنوان فضایی که کودک در آن چه از لحاظ جسمی و چه از لحاظ روحی و رشدو بالندگی روانی، پرورش می یابد دارای اهمیت فراوان است. کودکان بی سرپرست که نعمت در کنار خانوادهزیستن و چشیدن طعم شیرین زندگی خانوادگی از آنها سلب شده است، در مکانی همراه با دیگر هم نوعان خودناچار به ادامه حیات هستند. با این حال اسکان آنها در این مراکز، درمانی برای روح و روان آسیب دیده شاننیست و فقط درمان بی خانمانی آنهاست . محیط مراکز نگهداری کودکان بی سرپرست، و کلیه عناصر فضاییآن، برای کودک بی سرپرست در حکم آن تصویری است که وی از خانه دارد. فضای این مراکز به عنوان فضاییکه بر حالات روحی و روانی این کودکان تاثیر می گذارد، می تواند با طراحی ضعیف و غیر اصولی سبب تشدیداختلالات رفتاری در آنها گردد. معماری به عنوان رشته ای که کیفیت فضایی و محیط را برای ما تعریف می کندقادر است با در نظر گرفتن شرایط استفاده کنندگان و نیازهای آنان به ایده ای صحیح دست یابد و آن را در قالبطرحی مناسب اجرا کند. مقاله حاضر، مراکز نکهداری کودکان بی سرپرست را مورد بررسی قرار داده و به اینمساله می پردازد که کودکان چه نیازها و مشکلاتی در این محیط ها داشته و آیا می توان با ارایه الگوی فضاییخاص، محیطی مطلوب جهت رشد کودکان بی سرپرست به وجود آورد پژوهش ، با تهیه پرسشنامه و بررسینقاشی های کودکان این مراکز و تحلیل آنها در نرم افزار spss جهت دستیابی به اهداف مذکور انجام گرفته است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که کودکان در این مراکز دارای نیازهای مشترک می باشند که با در نظرگرفتن این نیازها و ادغام آن با راهکارهای استخراج شده از تحقیقات پیشین در زمینه رفع مشکلات موجود درمراکز نگهداری کودکان بی سرپرست، می توان راهکارهایی خاص، برای طراحی فضای نگهداری آنها پیشنهاد دادکه سبب ایجاد محیطی مطلوب تر در دوران زندگی در این مراکز گردد.

کودک بی سرپرست، مرکز نگهداری، طراحی، نیاز های کودکان