محمد نظرپور - دانشجو کارشناسی ارشد طراحی شهری دانشگاه تهران

شهرها رابطه عمیقی با ساختارهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی دارند و دراینبین شهرسازی باید توجه خود را به تاثیرات این ساختارها بر شکلگیری فرمها و فضاهای شهری معطوف کند. شهرسازی که بدون توجه کافی به این ساختارها، غرق در بازنماییهای فنی، انتزاعی و صرفا0 فیزیکی خود شده است، چیزی جز شهر ساز تکنسین و فنی را در پی نخواهد داشت. حالآنکه شهر و بهتبع آن شهرسازی ریشه در ساختارهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی دارد و ضرورتا0 شهرساز با بینش انتقادی و ارزشی را میطلبد.هدف از این مقاله نشان دادن کمبود تفکر انتقادی در شهرسازی در مواجه با ساختارهای اساسی تشکیلدهنده فرم و بافت شهری است. بدین منظور در این مقاله ابتدا به سراغ مفاهیم اقتصاد سیاسی فضا نزد هانری لوفور و دیویدهاروی خواهیم رفت، سپس با بررسی و مقایسه اقدامات هاسمان در پاریس و همزاد آن، اقدامات آمرانه رضاشاه در تهران تاثیر اقتصاد سیاسی بر بافت شهری را بررسی خواهیم کرد.این مقاله در پی پاسخ به این سوالات است که:1 .جایگاه شهرسازی و نقش شهر ساز در مواجهه با تاثیرات اقتصاد سیاسی در فرم و فضای شهری چیست 2 .نقش اقتصاد سیاسی در مداخلات پاریس نیمه قرن نوزده و تهران دوره پهلوی اول به چه میزان است و چه شباهتها و تفاوتهایی بین آنها برقرار است فرضیه مقاله بر این است که شهرسازی سیاسی و آمرانه رضاشاه و منافع سرما یهداری در جهت گردش سرمایه در بافت شهر همان اهدافی را دنبال میکند که شهرسازی هاسمانی در بافت پاریس در پی آن بوده است.

فرم شهری، اقتصاد سیاسی، هاسمان، رضاشاه، پاریس، تهران