صمد پروین - دانشجوی کارنشاسی ارشد باستان شناسی، ادبیات و علوم انسانی، محقق اردبیلی
بهنام کریمی - دانشجوی کارنشاسی ارشد باستان شناسی، ادبیات و علوم انسانی، محقق اردبیلی

یورش مغولان به ایران در اوایل قرن هفتم هجری یکی از مخرب ترین وقایع تاریخی محسوب می شود که پیامد های بسیاری در زمینه های مختلف در بر داشته است. مغولان پس از غارت و تخریب بسیاری از شهر ها، پس از مدتی در اثر سیاست مدارا که همواره ایرانیان از خود نشان داده اند تحت تاثیر روح تربیت کننده و پرورش دهنده فرهنگ ایرانی اسلامی قرار گرفته، و شروع به عمران و آبادانی کرده و مانند سلجوقیان در کوره ذوب فرهنگ ایرانی مستحیل شدند. این نظریه ( نظریه تداوم تاریخی و فرهنگی ایران ) در عین جذابیت و جایگاه با ارزش آن برای تبیین وضعیت استثنایی ایران در جهان اسلام باعث نادیده گرفتن تاثیرات اقوام مهاجم بر فرهنگ ایرانی و سایر آمیختگی های فرهنگی شده است. این مقاله برآن است با بررسی و تاکید بیشتر بر آیین و فرهنگ مغولان به عنوان عنصر غایب در پژوهش های تاریخی و معماری تاثیراتی را که فرهنگ مغولی بر معماری ایرانی گذاشته است، در روش مطالعات کتابخانه ای و بررسی دو نمونه مهم معماری این دوره، مورد مداقه قرار دهد. این بررسی ها نشان می دهد معماری ایران در عصر ایلخانان مغول به غیر از چند مورد وامدار معماری ایرانی قبل از خود بوده و تنها تاثیر واقعی مغولان را می توان در عظمت، ارتفاع زیاد و مقیاس بزرگ بنا های این عصر مشاهده کرد که علاوه از امور سیاسی می تواند ناشی از جنبه های آیینی و نمادین فرهنگ این قوم مهاجم باشد که در این نوشتار به آنها اشاره شده است.

معماری، مغولان، ایرانی _ اسلامی