پیمان عینی زاده - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، دانشیار و دانشجوی سابق دکتری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
حمید دهقانی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، دانشیار و دانشجوی سابق دکتری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
مصطفی خدادادی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، دانشیار و دانشجوی سابق دکتری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس

به منظور بررسی تحمل و سازگاری به تنش خشکی در پانزده توده گشنیز ( Coriandrum sativum L. ) بومی ایران، سه آزمایش به طور جداگانه در شرایط کشتزار در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. در آزمایش های اول، دوم و سوم به ترتیب توده های گشنیز در معرض آبیاری معمولی، تنش یک باره و تنش تدریجی قرار گرفتند. در این تحقیق شمار هفده صفت پدیدشناختی (فنولوژیکی)، ریخت شناختی (مورفولوژیکی) و فیزیولوژیکی اندازه گیری شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب چند متغیره و تک متغیره اختلاف معنی دار بین آزمایش ها و توده ها را از لحاظ تحمل به تنش خشکی نشان دادند. نتایج مقایسه میانگین کل آزمایش ها به روش کمترین اختلاف های معنی دار، برای بیشتر صفات تفاوت معنی داری را بین آزمایش ها نشان داد. بیشترین تأثیر تنش خشکی بر عملکرد میوه بود. نمودار های سه بعدی مربوط به شاخص میانگین هندسی بهره وری برای عملکرد و میزان اسانس های میوه نشان داد که توده شماره 10 می تواند برای تولید میوه و اسانس در مناطق با خشکی انتهای فصل توصیه شود. بیشترین میزان وراثت پذیری عمومی در آزمایش اول برای شمار میوه در هر بوته و در دو آزمایش همراه با تنش برای صفت شاخص برداشت مشاهده شد. با در نظر گرفتن وراثت پذیری و درصد پیشرفت ژنتیکی مورد انتظار در صفات شمار و عملکرد میوه، تولید رقم دورگ (هیبرید) برای بهبود این صفات می تواند پیشنهاد می شود.

پیشرفت ژنتیکی، تحمل به تنش خشکی، عملکرد میوه، میزان اسانس های میوه