بابک معینی - دانشیار آموزش بهداشت عضو مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت دانشگاه علوم پزشکی همدان
سعید بشیریان - استادیار آموزش بهداشت عضو مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت دانشگاه علوم پزشکی همدان
عباس مقیم بیگی - دانشیار آمار زیستی عضو مرکز تحقیقات مدل سازی بیماریهای غیر واگیر دانشگاه علوم پزشکی همدان
وحید کفعمی - کارشناس ارشد آموزش بهداشت دانشگاه علوم پزشکی همدان

مقدمه و هدف: رانندگی تحت تأثیر مواد مخدر یک آسیب اجتماعی محسوب می شود که اثرات ز یان آوری بر جامعه واردمی سازد. هدف این مطالعه تعیین تأثیر برنامه آموزش پیشگیری از سوء مصرف مواد در بین رانندگان اتوبوس ها با بهره گیریاز تئوری رفتار برنامه ریزی شده می باشد.روش کار: در این مطالعه نیمه تجربی 80 نفر از رانندگان اتوبوس های بین شهری همدان در دو گروه تصادفی مداخله و کنترلتقسیم شدند و طراحی برنامه مداخله بعد از ارزش یابی تشخیصی بعمل آمد. برنامه آموزشی در 3 جلسه و با تأکید بر مهارتها یمقاومت د ر برابر سوء مصرف مواد انجام گرفت. تأثیر مداخله آموزشی بر روی رفتار پس از 2 ماه از آخرین جلسه آموزشیبدست آمد. از نرم افزار آماری SPSS-16 و آزمون های آماری مناسب برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده گردید. نتایج: پس از مداخله آموزشی مقدار میانگین سازه های تئوری رفتار برنامه ریزی شده: نگرش (t=9/53, p=0/000)، هنجارهای انتزاعی (t=9/59, P=0/000)، کنترل رفتاری درک شده (t=-4/14, P=0/000) در گروه مداخله بطور معناداری افزایش یافته بود اما این تغییرات در گروه کنترل معنادار نبود. همچنین قصد رفتاری امتناع از سوء مصرف مواد و رفتار فعلی سوء مصرف مواد مخدر در گروه مداخله در مقایسه با گروه کنترل کاهش معناداری داشت (p<0.05)قصد رفتاری و رفتار فعلی سوء مصرف مواد مخدر در گروه مداخله به ترتیب از 15 و 12 نفر قبل از مداخله آموزشی به 3 و صفر نفر بعد از اتمام برنامه آموزشی رسید. نتیجه نهایی: استفاده از تئور ی رفتار برنامه ریزی شده به همراه استراتژی های آموزش مهارت ها ی مقاومت در برابر سوءمصرف مواد، تأثیر قابل توجهی در ایمن سازی روانی و خودداری از سوء مصرف مواد در رانندگان دارد.

آموزش بهداشت ، رفتار ، رانندگان ، سوء مصرف مواد