مرتضی بختیاری - کارشناس ارشد فیزیک پزشکی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران
نادر ریاحی عالم - استادیار گروه فیزیک پزشکی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران
محمدعلی عقابیان - استادیار گروه فیزیک پزشکی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران
علی قاسم زاده - کارشناس ارشد فیزیک پزشکی گروه رادیولوژی بیمارستان دکتر شریعتی دانشگاه علوم پزشکی تهران

مقدمه و هدف: در تکنیک (DEXA(Dual Energy X-ray Absorptiometry بعنوان بهترین روش اندازه گیری تراکم استخوان فقطمیزان مو اد معدنی استخوان اندازه گیری شد ه و تصویری مستقیم از عضو مورد نظر حاصل نمیگردد ، این امر بعضًا باعث خطادر اندازه گیری شده ، به طوری که در شکستگی مهره های کمری که به همراه کاهش ارتفاع مهره می باشد، افزایش(BMD(Bone Mineral Density در تکنیک DEXA دیده میشود. تعیین پروتکل بهینه در روش MRI Relaxometry که علاوه برقابلیت تصویرگیری، پارامترهای ((R(2)(=1/T(2 نرخ استراحت عرضی واقعی و (*(R(2)*(=1/T(2 نرخ استراحت عرضی مؤثر ناشی از غیریکنواختی میدانهای داخلی محیط شیمیایی به اضافه غیر یکنواختی میدانهای خارجی و ((R(2')(=R(2)*-R(2)=γ ΔB=1/T(2) نرخ استراحت عرضی حاصل از غیر یکنواختی میدان مغناطیسی خارجی، که نشان دهنده کیفیت و کمیت استخوان هستند، اندازه گیری میکند. همچنین تعیین ضریب همبستگی مقادیر *(R(2 و ('R(2 و (R(2 با مقدار BMD در تکنیک DEXA. روش کار : برای اندازه گیری *(R(2 و (R(2 از پروتکل های GE و SE در MRI با شدت 1.5T با کویل بدن (Body Coil) و برای کالیبراسیون از فانتوم یکنواخت (T(2)=200msec) و برای اندازه گیری BMD در 21 داوطلب ( 7 نرمال ، 7 استئوپنیا و 7 استئوپروز) ازدر 21 داوطلب ( 7 نرمال ، 7 استئوپنیا و 7 استئوپروز) از دستگاه (Lunar-DEXA(DPX-MD استفاده شد. همبستگی ('R(2), R(2)*, R(2 با BMD در گردن استخوان ران بررسی گردید. نتایج : این مطالعه نشان می دهد که برای اندازه گیری (*R(2 جهت تعیین چگالی استخوان ، پروتکل گرادیان اکو با TE های 13.42، 18 و msec 26.8 و TR=800msec و برای اندازه گیری (R(2 از پروتکل اسپین اکوی TE 14 PRISE با TE های 36، 54، 63 و 72msec و TR=800msec، کمترین خطا را (CV(R2)=6% و CV(R2*)=3%) ایجاد میکنند. ضریب همبستگی بین BMD و مقادیر(*R(2 و ('R(2 و (R(2 بترتیب برابر (p<0.003) 0.62 و (p<0.003) 0.62 و (p>0.8) 0.03 بدست آمد که با مطالعات انجام شده مطابقت دارد. نتیجه نهائی: MRI Relaxometry بخاطر توانایی جداسازی عناصر و بافتها با پذیرفتاری مغناطیسی متفاوت مثل بافت اسفنجی استخوان بعنوان یک روش مقایسه ای با DEXA معرفی شده است. بطور مشخص می توان تأثیر پذیرفتاری استخوان و مغز استخوان بر پارامترهای (*T(2 و ('T(2 استخوان ترابکولار بکار برد. در این راستا افزایش (*R(2*)(=1/T(2) و ('R(2 با افزایش BMD دارای همبستگی قابل ملاحظه می باشد.

استراحت سنجی ، پوکی استخوان ، تراکم مواد معدنی استخوان ، تصویربرداری از طریق تشدید مغناطیسی