علی آل شیخ - استادیاردانشگاه صنعتی خواجه نصیر طوسی
علی جوزی - استادیاردانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
سحر رضایان - دانشجوی دکتری مدیریت محیط زیست

ارزیابی توان اکولوژیک به معنای عینیت بخشیدن به قابلیت بالقوه سرزمین در قالب کاربریهای انجام پذیر و مورد انتظار است . این تحقیق با هدف طراحی مدل نوین کاربری توسعه شهری و خدماتی به منظور استفاده در مطالعات ارزیابی توان اکولوژیک سرزمین ایران صورت پذیرفت . بدین منظور در گام نخست شناسایی فراوانی عوامل اکولوژیکی پایدار و ناپایدا ر در گستره سرزمین ایران به انجام رسید . در مرحله بعد از روش دلفی که خود گرایشی از روشهای تئوری فازی است برای طرح ریزی مدل استفاده گردید. با تکمیل 750 عدد پرسشنامه نظر سنجی خبرگان گرایشهای مورد نظر (گروه دلفی ) ، کارشناسایی و تعیین اولویت فاکتورهای اکولوژیکی تأثیر گذار و سنجش میزان ارزش فراوانی هر یک از عوامل به انجام رسید . فرآیند تجزیه و تحلیل اطلاعات پرسشنامه ای با استعانت از نرم افزار آماری SPSS 11.0 صورت پذیرفت. پس از طراحی، مدل تحت برنامه Arcinfo به سامانه اطلاعات جغرافیایی معرفی گردید . آزمون تحلیل حساسیت مدل، با هدف تعیین میزان تأثیر پذیری جوابهای بهینه در مقابل تغییرات معینی از تابع هدف به روش سیمپلکس و با استفاده از نرم افزار Lingo صورت پذیرفت. استفاده از این مدل در فرآیند ارزیابی توان اکولوژیک به هنگام فرآیند تجزیه و تحلیل منابع اکولوژیکی عرصه تحت مطا لعه و پس از تولید نقشه واحدهای زیست محیطی به انجام می رسد . در حقیقت نقشه واحدهای زیست محیطی به عنوان نقشه پایه و اساس تصمیم گیری در مطالعات ارزیابی توان اکولوژیک محسوب می گردد . به منظور سنجش قابلیتها و کارایی مدل جدید فرآیند ارزیابی توان اکولوژیک منطقه 22 شهر تهران به مثابۀ یک مطالعه موردی انجام و نقشه کاربری توسعه شهری و خدماتی تحت برنامه Arc view GIS 3.2a استخراج گردید. نتایج مطالعات ارزیابی توان اکولوژیک این منطقه با استعانت از مدل نوین نشان می دهد که امتیازات اختصاص یافته به واحدهای زیست محیطی از حدا قل صفر تا حداکثر شصت و پنج متغیر است . وجود عوامل محدود کننده ای همچون استقرار برخی واحدهای زیست محیطی در مسیل رودخانه، مناطق عبور گسل و نیز اراضی تپه ماهوری مانع از اختصاص این واحدها به کاربری توسعه شهری و خدماتی می گردد.

ارزیابی توان اکولوژیک، تئوری فازی ، روش دلفی ، سامانه اطلاعات جغرافیای ، کاربری شهری و خدماتی ، مدل ریاضی خطی