بررسی وضعیت گرد و غبار در شهر اهواز با تاکید بر تحلیل سینوپتیکی –دینامیکی

گردوغبار یکی از پدیده های جوی است که آثار و پیامدهای زیست محیطی نامطلوبی برجای می گذارد. به دلیل موقعیت جغرافیایی ایران در کمربند خشک و نیمه خشک جهان، این کشور مکرراً در معرض سیستم های گرد و غبار محلی و سینوپتیک قرار می گیرد. شهر اهواز با توجه به موقعیت خود در جنوب غرب ایران، و نزدیکی به بیابانهای کشورهای مجاور در معرض سیستم های گردوغباری متعددی می باشد. در این مطالعه شرایط پیدایش و منشأ سیستم های گرد و غبار اهواز در بازه زمانی 9 ساله از سال 1384 تا 1392 بررسی شده است. داده های ساعتی گردوغبار، قدرت دید، رطوبت نسبی، بارندگی، باد و دیگر عناصر جوی مورد نیاز از سازمان هواشناسی شیراز دریافت شده و مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین از نقشه های روزانه ی هوا در دو سطح زمین و سطح 500 هکتوپاسکال و برای تجزیه و تحلیل شرایط دینامیکی جو اهواز از نمودارهای اسکیوتی skewT نیز استفاده شده است. نتایج حاصله نشان داد که ایستگاه اهواز با 728 روز گردوغباری در دوره انتخابی همراه بوده است. که سال 1387 با 161 روز در طول دوره آماری پر گردوغبارترین سال و 41 روز در سال 1392 کم گردوغبارترین سال ها بوده اند. بترتیب فصل های تابستان و بهار شهر اهواز نسبت به فصل های دیگر بیشتر مورد هجوم گردوغبارها قرار گرفته و تیر ماه با 124 روز از نظر فراوانی روزهای گردوغباری و تعداد موج های هوای گرد و غباری در رتبه نخست قرار دارد .همچنین مشخص گردید که پرفشار جنب حاره آزور همراه با سیستم های مهاجر بادهای غربی، مهمترین عوامل سینوپتیک تأثیرگذار بر سیستمهای گردوغبار منطقه به شمار می روند. فرودها و سیکلونهای مهاجر زمانی به منطقه نفوذ می کنند که پرفشار جنب حارهای آزور حضور نداشته و یا ضعیف می باشد. این سیستمها بسته به شرایط، گاهی ایجاد گرد و غبار می نمایند و گاهی بارندگی . اما زمانیکه پرفشار آزور تقویت شده و بر منطقه حاکم می گردد، فروبارهای حرارتی در سطح زمین ایجاد می گردند که نقش زیادی در انتقال گردوغبارها دارند. با توجه به مسیر حرکت این سیستمها و نحوه ی قرارگیری فرودها و کم فشارها در روزهای مختلف، مهمترین منبع گردوغبارهای وارد شده به اهواز، بیابان های عراق، صحرای نفوذ در شمال شبه جزیره ی عربستان و شمال صحرای آفریقا می باشد. بیشترین تأثیر کم فشارهای حرارتی شبه جزیره عربستان در گرد و غبار منطقه ی مورد مطالعه هم مربوط به زمانی است که آنها به ایران نزدیکتر بوده و همچنین توسط یک فرود مناسب در سطح بالا حمایت می شود به عبارت دیگر زمانی این اتفاق می افتد که این سیستمها ویژگی حرارتی- دینامیکی پیدا می کنند.

کلیدواژه ها:

گرد و غبار ، تحلیل سینوپتیکی ، نموداراسکیوتی ، اهواز