مرجانه توسلی منش - دانشگاه آزاد اسلامی - واحد مشهد
مهرنوش افشاری - گروه جغرافیا برنامه ریزی شهری، پردیس دانشگاه فردوسی مشهد
علی کشاورزی - گروه علوم و مهندسی خاک، دانشگاه تهران

پایداری شهرها اساسا بر اجزای ساخته شده محیط شهری استوار است که توجه بیشتر به اجزای طبیعی و فضاهای سبزشهری را می طلبد. فضای سبز به عنوان یکی از مهمترین عناصر حیات و پایداری شهر در صورت توجه به استانداردهایزیست محیطی و پراکنش مناسب آن در ارتباط با فاکتورهای مختلفی چون جمعیت، تراکم و مساحت، نتیجه بسیار مثبتی بر بهبود کیفیت زندگی و نشاط مردم خواهد داشت. ولی در شرایط حاضر، بسیاری از شهرهای کوچک و بزرگ ایران با معضلکمبود فضای سبز و نیز توزیع نامناسب و عدم پراکنش صحیح آن مواجه می باشند که این وضعیت نارضایتی و نزولتدریجی کیفیت زندگی و سلامت افراد را به دنبال خواهد داشت. شهر مشهد نیز به عنوان یکی از شهرهای بزرگ ایران، با توجه به رشد فزاینده ی جمعیتی و فیزیکی، نیازمند فضای سبز شهری مطلوب است. از این رو تحلیل و بررسی کاربریفضای سبز و سرانه ی آن در مناطق مورد بررسی، ارائه ی پیشنهادهای مناسب در راستای ایجاد تعادل در ساختار کالبدی – اجتماعی منطقه مورد مطالعه، به عنوان موضوع پژوهش حاضر می تواند اهمیت زیادی داشته باشد. پژوهش حاضر، توصیفی-تحلیلی و کاربردی است و با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی ) GIS ( و فرایند تحلیل سلسله مراتبی ) AHP ( به بررسی چگونگی توزیع فضایی و مکان یابی فضاهای سبز شهری منطقه 01 شهرداری مشهد پرداخته است. در همین راستا با تهیه بانک اطلاعات مکانی پارکها و فضای سبز منطقه 01 شهرداری مشهد، وضعیت دسترسی ساکنین بر طبق استانداردهای موجود بررسی شده و با در نظر گرفتن مناطقی که از این لحاظ با کمبود مواجه بوده و نیز مورد توجه قرار دادن سایر عواملشهری موثر در مکان یابی، با ارائه الگویی مناسب، به دنبال توزیع بهینه ی فضای سبز در این منطقه است. نتایج نشان می دهد که فضاهای سبز شهری در منطقه 01 شهرداری مشهد، دارای مکان گزینی بهینه نیستند و قدرت پاسخ گویی به نیاز شهروندان را ندارند، بر همین اساس لزوم مکان یابی صحیح در جهت احداث پارک های جدید به شدت احساس می شود.

فضای سبز، اکوسیستم شهری، سرانه فضای سبز، AHP ، GIS