کریم رحمانی - کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی دانشگاه ارومیه
حسین رضائی - استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه ارومیه

یکی از مسائل مهم و حساس در پروژه‌های آبیاری بارانی تأمین فشار مورد نیاز کارکرد آبپاش‌ها می باشد که جهت تأمین آن، طراحان با توجه به دبی موجود و در نظر گرفتن بحرانی‌ترین حالت قرار گیری خط اصلی و بال‌های آبیاری در سطح مزرعه، فشار کارکرد آب‌پاش‌ها، مقدار افت فشار در لوله ها و اتصالات، عمق چاه یا ارتفاع مکش و با توجه به منحنی مشخصه پمپ، پمپ را انتخاب می‌کنند. در این تحقیق، گزارشات طراحی 50 طرح کلاسیک نیمه متحرک و 10 طرح کلاسیک ثابت - آبپاش متحرک در شهرستان بوکان واقع در استان آذربایجان غربی، با عنایت به اینکه 41 درصد از کل طرح های آبیاری بارانی استان در آن شهرستان اجرا شده است، مورد بررسی قرار گرفت. در همه موارد طراح با توجه به دبی و ارتفاع دینامیکی کل، پمپ مناسب انتخاب شده بود و در بازدیدهای صحرایی مشخص شد در اجرا هم همان پمپ و یا در بعضی موارد سایز بزرگتر به کار گذاشته شده است. اما بر خلاف تصور فوق در آزمایش های اندازه گیری فشار در کل سیستم مشاهده شد که85/7 دصد طرح ها، فشار در شبکه در حال کار از فشار طراحی شده کمتر است. که عوامل مؤثر در پائین بودن فشار در شبکه به علت عدم اندازه گیری نفوذپذیری خاک توسط آزمایشگاه و تطابق نبودن نوع و قطر و تعداد نازل آبپاش طراحی با اجرا به طور غیرمستقیم و کف شکنی چاه‌ها به صورت غیر مجاز و تعداد آبپاش در حال کار بیشتر در اجرا از طریاحی به طور مستقیم می‌باشد. بیشترین عوامل کاهش فشار به علت تعداد آبپاش بیشتر در حال کار می باشد که آن هم به محدود بودن آگاهی فنی بهره‌برداران بر می‌گردد.

آبیاری بارانی، فشار، آبپاش، آبپاش در حال کار