سیدمهدی کوثری - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه ایران
منصور صادقی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی گروه زبان و ادبیات فارسی واحد کرمانشاه دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه ایران

در قرن ششم هجری به علت لجام گسیختگی های عظیم اجتماعی و نبودن مرجع پاسخگویی در مقابل گرفتاری های اقتصادی و اخلاقی و نا امیدی و سرخوردگی از چاره های زمینی، عرفان و مضامین صوفیانه گسترش می یابد و سهم عظیمی از مضامین شعری را به خود اختصاص می دهد. این پژوهش با هدف بررسی خوداتهامی در اشعار عطار نیشابوری صورت گرفته است.این مضمون یکی از مهم ترین مؤلفه های اعتقادی ملامتیه می باشد که به طرز گسترده ای در آثار عارفان و شاعران قرن ششم به ویژه عطار به عنوان شاخص شاعران عارف این دوره نمود یافته است.خود اتهامی یا خود انتقادی بیشتر در موقعیت هایی چون مشاهده عظمت پروردگار و توجه به درون خود و پی بردن به حقارت و ضعف خود در برابر شکوه و جلال حق رخ می دهد.خوداتهامی نشان خضوع شاعر، دنیای آرمانی عارف و آرزوی او برای رسیدن به وصال محبوب می باشد و نوعی نکوهش غیرمستقیم پرده ها و موانع رسیدن به درگاه ربوبیت و صفات ناپسند وجود انسان می باشد. اتهام فردی شاعر، گاه اتهام کل بشریت نیز هست؛ آنجا که وی دم از صفات ناپسند انسانی می زند و با این عمل در حقیقت حقارت انسان ها را در برابر پروردگار به صورت برجسته تری به نمایش می گذارد.

عرفان، تصوف، ملامتیه، خود اتهامی، عطار