غلامرضا غفاری - دانشجوی کارشناسی ارشد راه و ترابری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد آیت الله آملی، گروه مهندسی عمران-راه و ترابری، آمل، ایران.
حسن ذوقی - استادیار دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج

در جوامع امروزی حمل و نقل یکی از اجزای حیاتی زندگی بشر می باشد و یکی از اصلی ترین مقوله ها در خصوصیات سیستم حمل و نقل موضوع ایمنی می باشد. توجه به تعداد تصادفات جاده ای و تلفات ناشی از آن باعث شده که متأسفانه ایران در صدر کشورهای دارای بیشترین تعداد کشته شدگان حوادث رانندگی قرار گیرد، لذا این امر سبب شده تا ریشه یابی علل و عوامل وقوع حوادث مورد بررسی و تحقیق قرار گیرد. برای دستیابی به ایمنی بالا عوامل زیادی از جمله وجود شرایط هندسی مناسب، تابلوها و علائم هشدار دهنده، قوانین بازدارنده، وسایل نقلیه ایمن، راننده آشنا به قوانین دخیل هستند، در این مقاله به بررسی و اثرسنجی هر یک از تجهیزات ایمنی بر عملکرد راه پرداخته شده و با انجام مطالعه موردی محور تهران-فیروزکوه به شناسایی وضعیت تجهیزات و سیستم های کنترل ترافیک موجود محور پرداخته شده و به کمک سیستم های وزن دهی چندمعیاره و مدل های تصمیم گیری AHP به ارزیابی میزان تاثیر هریک از این شاخص ها بر عملکرد ایمنی راه پرداخته شده است. سپس با توجه به وضعیت راه موجود و میزان سهم بخش های مختلف محور از این سیستم ها، یک عدد شاخص اولویت ایمنی بین 0 تا 100 تعریف و اولویت مقاطع مختلف به لحاظ خطر پذیری بیان گردید. نتایج حاصل نشان داده است، شاخص های نوع میانه و روشنایی و حفاظ ها و خط کشی طولی راه دارای بیشترین تاثیر بر ایمنی محور شناسایی گردیده است. این مسئله با توجه به مقاطعی که دارای طرح هندسی پیچیده و دارای قوس های افقی فراوان می باشد اهمیت فراوانی پیدا می نماید. همچنین نقش خط کشی عرضی راه و تابلوهای اخطاری و انتظامی در راه نیز دارای وزن بالایی می باشد. ولی نکته قابل توجه در این مسئله می باشد که مجموع وزن علائم افقی راه شامل (خط کشی ها و خط نوشته ها و سرعت گیر)برابر 0.306 و مجموع وزن علائم قائم راه (تابلوهای انتظامی، اخباری و اخطاری و چراغ های راهنمایی) برابر 181.0 بدست آمده است. این مسئله نشان می دهد اهمیت و میزان تاثیر سیستم های افقی بر روی محورها به مراتب بیشتر از علائم قائم حاشیه ای راه می باشد.

ایمنی، سیستم ها و تجهیزات ایمنی، تحلیل سلسله مراتبی