معماری اسلامی

معماری اسلامی، نوعی از مطالعه تاریخی است. پژوهش در باب معماری اسلامی قدم گذاردن در ورطه ای است که پایانی ندارد چرا که هنر در مرز و بوم ما ریشه در استعاره ، نماد، نشانه، اعتقادات، عرفان، سنت، اقلیم، آداب و رسوم، ریاضی، هندسه و نجوم دارد که هر کدام بابی تازه در جستجو و کنکاش را پیش روی ما می گذارد. لذا با شناخت درست از فرهنگ حاکم در هر دوره می توان تا حدودی عوامل تاثیر گذار در شکل گیری معماری آن دوران را بررسی نمود. معماری اسلامی از قرون اولیه اسلامی تاکنون ملهم از تعالیم و تفکر ارزشمند اسلام در شاخه های مختلف آن بوده است. یکی از مفاهیم بنیادین هنر و معماری اسلامی، مفهوم خلوت است که براساس فرهنگ ایرانی – اسلامی و ژرف ساخت معنوی و قدسی، در بیشتر مکان ها و آثار معماری فرهنگی طراحی می شد. خلوت از منظر نوع رابطه انسان با معبود و محیط و جامعه، دلالت معنایی متفاوت دارد؛ به این اعتبار، شکل و مفهوم گونه های طراحی در فضاهای زیارتی با مکان های فرهنگی، هنری، تجاری، مسکونی، سیاحتی، سیاسی، اجتماعی، بهداشتی و... متفاوت است. معماری اسلامی در دو بعد قابل بررسی است؛ ظاهر و باطن، ماده و معنا، صورت و سیرت، رمز و راز. ظاهر همان است که به چشم سر قابل رویت است و باطن آن که به چشم دل. اگر چه آثار هنری ایرانی- اسلامی در ظاهر با هم متفاوت هستند، اما در باطن همگی یکی هستند و جز توحید در خود ندارند .