پروانه محرمخانی - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت در سوانح طبیعی دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران
بابک امیدوار - دانشیاردانشکده محیط زیست دانشگاه تهران
احمد نوحه گر - استاددانشکده محیط زیست دانشگاه تهران

بلایای طبیعی از دیر باز باعث بروز خسارات به انسان، اموال او و محیط زیست بوده است. امروزه با توجه به رشد روز افزون جمعیت انسانی و همجواری جوامع انسانی با رودخانه ها، تلفات و خسارات وارده از سیلاب بیش از گذشته است. همچنین تغییر کاربری اراضی در دهه های اخیر به خسارات سیل افزوده است. از دلایل اصلی افزایش روز افزون خسارت سیلاب در حوزه شهری می توان به کاهش نفوذپذیری در این مناطق، عدم وجود شبکه های جمع آوری رواناب های سطحی یا ناکافی بودن آنها و یا فرسوده بودن این شبکه ها اشاره کرد. به همین دلیل امروزه تخمین خسارت به منظور برنامه ریزی درست و کارآمد در فاز پیشگیری و همچنین آمادگی و کاهش اثرات سیلاب، بسیار ضروری می باشد. برای برنامه ریزی صحیح جهت مقابله با سیلاب در مراحل قبل، حین و بعد از وقوع به ارزیابی دقیق خسارت سیل نیاز است تا بتوان دید درستی از هزینه ها و روشهای کاهش خسارت و برنامه های مقابله داشت. بدین منظور در کشورهای مختلف جهان از مدلهای گوناگونی برای تخمین خسارت سیلاب استفاده شده است. در این مقاله در ابتدا مروری بر مفاهیم خسارت و انواع آن صورت گرفته است و سپس تجربیات دیگر کشورها در زمینه ارزیابی خسارات سیل و متودولوژی های به کار رفته، معرفی میگردد. در این تحقیق 9 مدل ارزیابی خسارت سیلاب که در نقاط مختلف جهان استفاده شده، معرفی و ضمن مرور جنبه های کلیدی هر کدام به بیان قابلیت ها و محدودیت های هر یک پرداخته شده است.در ضمن به دلیل جامعیت مدل تخمین خسارت سیلاب ارائه شده توسط فیما نگاه کاملتری به آن صورت گرفته است. نتایج حاصل از تحقیق حاضر، قابلیت به کارگیری روش های مذکور در مدلهای بومی تخمین خسارت سیلاب از دیدگاه منطقه ای با در نظر داشتن سیستم های مختلف مهندسی نظیر ساختمانها و زیرساخت های شهری را مهیا می سازد.

سیلاب، مدل تخمین خسارت، خسارت محسوس، زیرساخت های شهری