مجید کفاشی - دکتری جامعه شناسی ، دانشیار وعضوهیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی رودهن
معصومه کمال الدینی - دانشجوی دکتری جامعه شناسی ،دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

مطالعات انجام شده در خصوص جامعه شناسی فاجعه خصوصا زلزله در ایران تا زمان زلزله منجیل در سکوت قرار گرفته بود وبا شروع پژوهش های ژاله شادی طلب تحقیقات اجتماعی فاجعه در ایران شروع شد ، فاجعه ی بم نیز به دلیل اینکه مانندی دردی ناگهانی احساسات علمی و تحقیقی محققان را بیدار کرده شروعی تازه در دوران تحقیق فاجعه در ایران شد و موجی از خودآگاهی و هشیاری نسبت را درکل جامعه خصوصا جامعه شناسان و محققان پدید آورد.هدف از پژوهش حاضر ، بررسی وضعیت مقالات منتشر شده در مجلات علمی – پژوهشی جامعه شناسی در خصوص جامعه شناسی فاجعه از سال 1382 تا 1394 است .در این مقاله از روش تحلیل محتوای کیفی مضمون محور استفاده شده است،جامعه آماری این مطالعه شامل 61 مجله علمی – پژوهشی جامعه شناسی ایران می باشد که مصوب وزرات علوم بوده اند و که پس از بررسی از میان این 61 مجله نمونه آماری به تعداد 12 مجله که در آن حداقل یک مقاله درمورد زلزله چاپ و نشر شده است انتخاب و در نهایت 10 مقاله موجود در شماره های مختلف این مجله ها انتخاب شده است .نتایج تحقیق نشان داد که فصلنامه رفاه اجتماعی در طول سالهای مورد مطالعه بیشترین مقاله فارسی در خصوص جامعه شناسی زلزله خصوصا زلزله بم و بیشترین مقاله ترجمه شده در این خصوص را منتشر نموده است و بیشترین روش استفاده شده در این مقالات ، روش تحقیق کمی پیمایشی و بیشترین پوشش موضوعی در خصوص فاجعه زلزله بم موضوع مشارکت اجتماعی و بیشترین مفاهیم به کار گرفته شده نیز مفهوم مشارکت اجتماعی بوده است .در مقالات مطالعه شده روشهای کیفی و یا میکس متد را کمتر یا اصلا نمی بینیم و بیشتر محققین ازروش پیمایشی که بر اساس داده ها نتیجه گیری می کند ،را انتخاب کردند در حالیکه به نظر می رسد روشهای کیفی و چارچوب خاص تحقیق برای بلایای طبیعی کاربردی تر است.از طرفی مسایل و مشکلات زنان درمنطقه فاجعه زده در زمره تحقیقات قرار نگرفته است به نظر می رسد تحقیقات اجتماعی فاجعه نیاز به ورود مسایل جدیدتر مانند آسیب های اجتماعی ، پیامدهای اجتماعی دیگر مانند : تحولات اجتماعی ، کیفیت زندگی اجتماعی و محیطی ، سبک زندگی ، گرایش ها و نگرش ها ، تغییر در ساختار خانواده و ... که کمتر در متون موجود به آنها پرداخته شده است .

تحلیل محتوای کیفی ، مقاله ، مجله علمی – پژوهشی ، فاجعه