حسن وثوقی - دانشجوی کارشسنای ارشد عمران- آب، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
هومن حاجی کندی - استادیار گروه عمران دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

عوامل متعددی در رسوب شویی بالادست اریفیس نقش دارند که یکی از مهمترین آنها شکل اریفیس می باشد. بررسی های متعددی در زمینه آبشستگی تحت شرایط هدهای کاهشی در پشت اریفیس ها صورت گرفته است؛ ولی در مورد شرایط هدهای ثابت، اطلاعات زیادی در دسترس نیست. در این مقاله، مکانیزم آبشستگی و پارامترهای حفره آبشستگی بالادست اریفیس مربعی تحت شرایط هد ثابت، برای ارتفاع های مختلف آب و اندازه رسوبات ریزدانه و درشت دانه مورد مطالعه قرار گرفت. از نتایج آزمایشات مشخص شد که گردابه های ایجاد شده در محدوده حفر آبشستگی عامل اصلی انتقال رسوبات و ایجاد حفره بوده اند. با انجام آزمایشات بستر ثابت، محدوده تنش برشی بستر مورد مطالعه قرار گرفت. پروفیل های بدون بعد عمق حفره آبشستگی در طول محور مرکزی اریفیس و پروفیل های بدون بعد عمق حفره ابشستگی در مسیر عرض حفره آبشستگی در مکان های مختلف بالا دست اریفیس به دست آمده و معادلات مربوط به هر کدام محاسبه گردید که با ا ختلاف ناچیز شبیه به هم به دست آمدند. الگوی جریان و مؤلفه های سرعت در بالادست اریفیس در هر دو نوع بستر ثابت و متحرک با استفاده از دستگاه سرعت سنج صوتی سه بعدی (ADV) مورد بررسی قرار گرفت. هرگاه ویژگی های جریان در نزدیکی اریفیس به اریفیس آزاد تمایل پیدا می کرد، آبشستگی به سمت شرایط تعادل پیش می رفت.

اریفیس مربعی، حفره ابشستگی، سرعت سنج سه بعدی، مکانیسم انتقال رسوب، فعالیت گردابه